“Paqja në Ballkan sërish është në rrezik. Qeveritë e BE-së duhet ta konfrontojnë qeverinë serbe përpara se të jetë shumë vonë”, po paralajmëron dhe rekomandon një analizë e gazetës britanike “The Guardian”.
Në këtë analizë është kritikuar qasja e Bashkimit Europian për zgjerimin e tij dhe përdorimi i politikave të njëjta si në kohë të paqes, si në atë të Iuftës.
Projekti i lirisë dhe paqes i la vendin BE-së së burokratëve dhe zyrtarëve, sipas analistëve të “The Guardian”.
“Samiti i fundit europian në Versajë humbi një mundësi të madhe: për të nisur, në një vend simbolik, një rend të ri të pasIuftës për Europën. Ne nuk jemi ëndërrimtarë; ne e dimë se anëtarësimi në Bashkimin Europian nuk është një ‘shëtitje në park’ dhe se të njëjtat procedura zbatohen, në parim, si për Ukrainë, si për vendet kandidate të Ballkanit”
BE-ja, sipas tyre, nuk është më bashkimi ekonomik i viteve të fundit; Vladimir Putin e ka kthyer pa dashje atë në aleancën normative dhe institucionale të viteve të themelimit.
Pas Brexit, në shkrim po i sugjerohet Mbretërisë së Bashkuar që të afrohet sërish me komunitetin politik të Europës për t’i bërë ballë rrezikut rus. Dhe ky rrezik po vjen nga dy vende të Europës, njëri anëtar i BE-së, tjetri kandidat për BE.
“Një mbrojtje më e fortë kundër Rusisë do të thotë gjithashtu se kuajt trojanë të Putinit, si Hungaria e Viktor Orbanit dhe Serbia e Aleksandar Vuçiqit, duhet të kundërshtohen më me vendosmëri. Kjo ngre pyetje mbi të gjitha në lidhje me zbatimin e angazhimeve themelore ligjore të anëtarësimit të Hungarisë në BE dhe statusit të vazhdueshëm të Serbisë si një vend kandidat në BE”.
“Bosnje-Hercegovina meriton vëmendje të veçantë në këtë kontekst. Politikanët serbë në Beograd dhe në Banja Luka (kryeqyteti i Republikës autonome Serbe të Bosnjës) po nxisin tendenca përçarëse që, 30 vjet pas fillimit të Iuftës në Jugosllavi, po shpërbëjnë konfederatën e brishtë të Bosnje-Hercegovinës. Ata madje po bëjnë që një Iuftë e re midis grupeve etnike të vendit të duket e mundshme. Separatistët e mëdhenj serbë mund të jenë të sigurt për mbështetjen aktive të regjimit të Putinit”.
Gazeta shkruan se Putini ka dhënë planin për manovra të tilla të turpshme para të gjithëve që nga viti 2008 në rastin e Gjeorgjisë dhe që nga viti 2014 në Ukrainë, derisa po thotë se BE mbylli një sy ndaj saj, duke injoruar provokimet e Kremlinit dhe manovrat përçarëse të kundërshtarëve të unitetit europian, nga Marine Le Pen te Orbán.
Analiza rekomandon që vendet europiane mos të vonohen në Bosnje e Hercegovinë, si në rastin e Ukrainës kur do të duhej vendosja e sanksioneve të bëhej në vitin 2021.
“Ne thamë në vitin 1992 që Evropa të merrte një veprim vendimtar për qytetin e rrethuar të Sarajevës – kot. Vetëm gjenocidi shkaktoi më pas një ndërhyrje të vonuar, e cila nuk u pasua nga vendosja e një rendi të qëndrueshëm në Ballkan. Sot, BE-ja duhet të jetë më vigjilente dhe të deklarojë qëllimin e saj të qartë për të përfshirë Bosnjë-Hercegovinën në një komunitet politik që përfshin ndihmën kundër provokimeve dhe agresioneve të mundshme.
Ajo duhet të mbështesë një aleancë që paralajmëron separatistët serbë dhe angazhon Kroacinë, si Sllovenia, të mbështesë Federatën e Bosnjë-Hercegovinës dhe të marrë pjesë për një rend të qëndrueshëm të pasIuftës në të gjithë Ballkanin.
Qeveria serbe duhet të kuptojë se opsioni i saj për t’u bashkuar me BE-në do të humbet nëse rrezikon paqen në Ballkan dhe kërkon të fitojë terren në rrjedhën e rrëshqitjes së Iuftës në Ukrainë. Projekti i Putinit për një “botë ruse” kishte një pararendës të “botës serbe”, atë të Sllobodan Millosheviçit, në të cilin bashkatdhetarët në Bosnje dhe Mal të Zi do të silleshin në shtëpi në perandorinë amë, ashtu siç u sollën rusët etnikë në Krime dhe në rajonin e Donbasit në “shtëpi” në vitin 2014. Ëndrra e Millosheviqit përfundoi në mënyrë fantastike në gjykatën penale ndërkombëtare”.
“Serbët në Banja Luka dhe Beograd duhet të vendosin se cilës anë i takojnë. Milorad Dodik, lideri serb i Bosnjës, ka refuzuar sanksionet kundër Rusisë dhe palët e interesuara ruse (dhe kineze) po vijnë e shkojnë në Beograd.
Një sinjal i qartë për Bosnje-Hercegovinën, si dhe për Malin e Zi që është anëtar i NATO-s, do të tregonte se këto dy shtete llogariten si pjesë e botës demokratike dhe i përkasin një komuniteti të zgjeruar europian.
Përpjekjet për të ndaluar bazimin e ligjeve zgjedhore dhe të administratës shtetërore në proporcionalitetin etnik po rezonojnë gjithnjë e më shumë në shoqërinë civile boshnjake, veçanërisht në mesin e brezit të ri për të cilin nacionalizmi me bazë etninë nuk ofron asnjë shans për paqe dhe prosperitet. Në këtë mënyrë, Putin mund të përfundojë, pa dashje, duke forcuar Bashkimin Europian”.
Analiza u shkrua nga Daniel Cohn-Bendit, Timothy Garton Ash, Ireneusz Pawel Karolewski dhe Claus Leggewie.