Politika e BE-së në Bosnje dhe Hercegovinë, në fakt në Ballkanin Perëndimor dhe më gjerë, ka një trajektore në rënie që kur frenoi një dekadë e gjysmë më parë.
Tani, në bashkëpunim me Shtetet e Bashkuara dhe Britaninë e Madhe, ai po përpiqet ta kamuflojë atë dështim duke qetësuar separatistët në Bosnje, duke i dhënë në të njëjtën kohë një fitore të lirë gjeopolitike kundërshtares së saj, Rusisë, raporton avaz.ba.
Kjo do të nënkuptonte, në fakt, negocimin me liderët nacionalistë të vendit në rrugën e përshpejtuar drejt një shpërbërjeje etno-territoriale të një shteti që nuk do të ishte paqësor, shkruajnë analistët e EUobserver, Bodo Weber dhe Valery Perry.
Megjithatë, ne tashmë shohim se një grusht shteti i tillë diplomatik do të reklamohej si një arritje dhe jo një dështim i pashmangshëm.
Kriza më e rëndë që nga Dejtoni
Praktika në negociatat diplomatike është të shtypet pala më e dobët derisa të arrihet një marrëveshje.
Ky ishte misioni që solli Angelina Eichhorst, drejtoren e përgjithshme të shërbimit diplomatik të Bashkimit Evropian për Evropën, në Sarajevë javën e kaluar, duke zemëruar qytetarët dhe politikëbërësit pro-evropianë dhe pro-amerikanë të Bosnjës: bashkohuni me të dërguarin e SHBA-së, Matthew Palmer dhe shtrydhni Partitë boshnjake, si dhe opozita jo-nacionaliste, të pranojnë një marrëveshje për të ashtuquajturën reformë të ligjit zgjedhor që do të thellonte ligjërisht dhe institucionalisht ndarjen etno-territoriale në Bosnje dhe Hercegovinë, transmeton Telegrafi.
E gjithë kjo po ndodh në një kohë të krizës më të rëndë në vend që nga Marrëveshja e Paqes e Dejtonit të vitit 1995. Udhëheqësi serb i Bosnjës, Milorad Dodik, në bashkëpunim me HDZ-në dhe i inkurajuar nga Zagrebi dhe Beogradi, ka rritur një sulm dhjetëvjeçar ndaj rendit kushtetues të vendit të pasluftës, duke njoftuar hapa të gjerë nga institucionet e Republika Serbe drejt shkëputjes.
Përshkallëzimi i fundit erdhi në gjashtë muajt e fundit pasi diplomatët e BE dhe të SHBA në terren në Bosnje, të mbështetur nga zyrtarë të rangut të mesëm në Uashington dhe Bruksel, krijuan bisedime ndërpartiake mbi reformën zgjedhore dhe të ashtuquajturën “reforma e kufizuar kushtetuese”.
Largimi nga institucionet shtetërore
Këto bisedime morën formën e një marrëveshjeje de fakto për të përmbushur axhendat e papërmbushura nacionaliste të udhëheqësve politikë, veçanërisht Dragan Çoviq, kreu i HDZ BiH, partia kryesore kroate e Bosnjës, e cila dëshiron të ruajë përparësinë e saj midis votuesve kroatë të Bosnjës.
Përfaqësuesi i atëhershëm i Lartë i BE-së në Bosnjës, Valentin Inzko, pas presionit nga BE dhe SHBA për të mbështetur marrëveshjen e ndërmjetësimit, ishte në detyrë ditën e fundit, duke vendosur një ligj kundër mohimit të gjenocidit dhe glorifikimit të krimeve të luftës dhe kriminelëve; një lëvizje krejtësisht personale dhe e kuptueshme moralisht, por pa asnjë kuadër apo mbështetje strategjike.
Ky veprim nxiti largimin e serbëve të Bosnjës nga institucionet shtetërore. Kjo e bëri të vështirë jetën edhe për pasardhësin e tij, gjermanin Christian Schmidt.
Nominimi i konceptuar keq i Schmidt nga kancelarja gjermane Angela Merkel, pa një politikë apo plan të qartë strategjik, e rriti më tej përshkallëzimin. Kjo bëri që Dodik të vinte në dyshim vetëm emërimin e Schmidt dhe ekzistencën e Zyrës së Përfaqësuesit të Lartë (OHR) më gjerësisht, me mbështetjen e Rusisë, e cila ka rritur aktivitetet e saj antiperëndimore në lidhje me Bosnjën.
Vetoja e Rusisë në OKB këtë javë?
Masa ngriti rrezikun e një vetoje ruse në Këshillin e Sigurimit kundër forcës paqeruajtëse të BE në Bosnje, EUFOR, mandati i së cilës vjen për rinovim vjetor këtë muaj, ndoshta edhe këtë javë.
Milorad Dodik erdhi në pushtet si udhëheqës i Republika Serbe, një entitet serb në Bosnje dhe Hercegovinë, në vitin 2006, rreth kohës kur Bashkimi Evropian mori përsipër komunitetin ndërkombëtar të vendit.
Që atëherë, gjërat kanë qenë në një spirale në rënie. Dodik testoi rreth tre duzina herë vijat e kuqe të Perëndimit, duke kërcënuar se do të thërriste referendume të ndryshme ose do të shkëputej plotësisht; Përgjigjet e dobëta të Perëndimit ndihmuan në minimin e integritetit të qeverisë qendrore dhe në zhbërjen e reformave shumë demokratike dhe të sundimit të ligjit, të cilat supozohej se ishin të nevojshme që vendi të bënte përparimin e nevojshëm për të kandiduar për në BE.