Ish-diplomatit amerikan me një përvojë në Ballkan, aktualisht Profesor në Universitetin e Kembrixhit, Timothy Less, ka publikuar një analizë të gjatë për Ballkanin.
Less, thekson se ka një plan që mund të sjellë në funksion një Ballkan të ri, ku Serbia do të njohë Kosovën si shtet të pavarur, pa shkëmbyer territore.
Sipas tij, kjo është dhënia Serbisë e një roli drejtues në një Ballkan pa kufi që mund t’i ngjajë një lloj Eu-Jugosllavie. Duke shpjeguar këtë mendim, ai tha se Ballkani Perëndimor mund të bëhet një entitet i ri multietnik i përbërë nga “gjashtë shtete”, të lidhur ngushtë me BE, të kryesuar nga Beogradi.
“Kjo nuk do të jetë saktësisht një Jugosllavi e re, e cila ishte një produkt i kohës së saj; por faktet në terren do ta detyrojnë Biden të kthehet në logjikën e së kaluarës së afërt dhe të shtyjë për krijimin e mishërimit të saj të shekullit 21 – një EUgoslavia e re”, shkruan Less në për “Opendemocracy.net” .
Në lidhje me logjikën se pse Beogradi do të ishte në krye të asaj njësie multietnike, Less shpjegon për faqen politike britanike me faktin se “Serbia ka rivendosur pozicionin e saj si shteti kryesor në Ballkan pas shfaqjes së një udhëheqësi të fortë i cili përfundoi kaosi i viteve 2000 dhe një periudhë e reformës strukturore e cila ka shfrytëzuar përparësitë e qenësishme të Serbisë si ekonomia më e madhe e rajonit dhe qendra e gravitetit”.
Less gjithashtu thekson se “Serbia gjithashtu është angazhuar në një manovër të mençur diplomatike që e ka lejuar të jetë levë e fuqive të ndryshme jo-perëndimore të cilat dëshirojnë një prani në Ballkan, si Rusia për të mbrojtur veten kundër ekspansionizmit perëndimor, Kina për arsye ekonomike dhe Turqia si pjesë e përpjekjes së saj për statusin e fuqisë së madhe”.
Kjo, shton ai, ka forcuar pozicionin e Serbisë në lidhje me Shtetet e Bashkuara.
“Nëse Presidenti Biden dëshiron t’i qëndrojë besnik qëllimit të kahershëm amerikan për krijimin e një lloj zgjidhjeje të qëndrueshme në Ballkan që lejon zhvillimin e saj të brendshëm dhe integrimin e jashtëm me Perëndimin, ai duhet të punojë brenda parametrave të këtij realiteti të ri”, tha Less.
Ai vlerëson se nuk ka dyshim që administrata e Biden do të dëshirojë të anulojë atë që bëri ish-Presidenti Donald Trump, por që, përballur me situatën në terren dhe realitetin e ri, ai do të duhet të vazhdojë atje ku u ndal paraardhësi i tij republikan, transmeton shqip
Një nga elementët e qasjes së Trump, të cilin Biden do të duhet të ruajë, siç shprehet Less, është iniciativa për krijimin e një zone ekonomike rajonale në Ballkanin Perëndimor, d.m.th. mini-Shengen.
Sipas Less, administrata e Biden do të shohë që Serbia mbështet një bashkim të tillë ekonomik, si dhe vendet e tjera në Ballkanin Perëndimor, përfshirë Shqipërinë.
“Një projekt që i jep Serbisë një pozicion drejtues në Ballkan mund të jetë i mjaftueshëm për të bindur Beogradin të njohë pavarësinë e Kosovës pa këmbëngulur në ndarjen e saj – dhe të ulë marrëdhëniet e saj me Rusinë, Turqinë dhe Kinën,” tha Less.
Ky ekspert nga Kembrixh përsërit se disa në administratën e Biden do të ndjekin idenë e “shpërblimit” të Serbisë në këtë mënyrë, por siç thekson ai, përballja me realitetin politik në terren do ta lërë atë me pak mundësi të tjera.
Sipas Less, çelësi i qasjes së Biden do të jetë, mbi të gjitha, interesi i Shteteve të Bashkuara dhe jo vlerësimi se kush do të fitonte pak a shumë duke krijuar një union ekonomik në Ballkanin Perëndimor.
“Duke kandiduar me këtë politikë, Administrata e Biden jo vetëm që do të zgjedhë atje ku u ndal Trump por do të ringjallë strategjinë e fuqive të mëdha në shekullin e njëzetë ndërsa ata shqyrtuan se çfarë të bënin me koleksionin e ndryshëm të kombeve që dolën nga shpërbërja e Perandoria Osmane dhe më pas në mënyrë të përsëritur luftuan me njëri-tjetrin për të krijuar shtetet kombëtare “, beson Timothy Less.
“Vendosja e bërë pas Iuftës së Parë Botërore, dhe përsëri në fund të Iuftës së Dytë Botërore, ishte se stabiliteti i rajonit varej nga mbledhja e popujve të ndryshëm në një njësi më të madhe, pa kufij të brendshëm nën administrimin e përgjithshëm të Beogradit, kryeqyteti i kombit më të madh të rajonit dhe qendrës së tij natyrore politike. Njëqind vjet më vonë, kjo logjikë strategjike nuk ka ndryshuar “, përfundoi Less.