Njohja e Kosovës nga Greqia për vetë grekët është një çështje kohe dhe më nuk përbën dilemë nëse shteti i tyre duhet ta bëjë këtë.
Por, për të lëvizur institucionet greke nga pozicioni ku janë në drejtim të ndryshimit të politikës ndaj shtetit më të ri në Europë, duhet ndihmuar edhe me rritjen e kontaktit mes dy popujve meqë mungesa e tij ka stagnuar opinionin e grekëve për Kosovën në vitet e 90-ta.
Megjithatë, për përmirësimin e lidhjeve mes kosovarëve dhe grekëve mund të ndikojë edhe përmirësimi i lidhjeve shqiptaro-greke, përkundër që këto raporte janë të ndara. Për hidhërimin e Serbisë në rast të njohjes së pavarësisë së Kosovës, Greqisë nuk i bëhet fort vonë.
Këto pikëpamje i shpalosi në një intervistë për Gazetën Express eksperti grek për politikat në Ballkan, Nikolaos Tzifakis, i cili gjithashtu është edhe njohës i mirë i raporteve mes Prishtinës dhe Athinës.
Ai nuk ka folur për kohën se kur do të ndodhë vendosja e plotë e marrëdhënieve diplomatike mes dy vendeve ballkanike, por thotë se qëndrimi që ka mbajtur shteti i tij ndaj Kosovës që nga shpallja e pavarësisë çon drejt njohjes, të cilën me shumë ngulm e kanë kërkuar së fundmi krerët kosovarë nga ata grekë pas realitetit të ri gjeopolitik që krijoi lufta në Ukrainë – realitet ky që rriti ambiciet e Kosovës për të përmirësuar pozitën e saj politike në aspektin ndërkombëtar.
Në këtë drejtim, Tzifakis dha lajme pozitive për përshtypjen që kanë grekët aktualisht ndaj shtetit të Kosovës.
“Shumë qytetarë në Greqi më shumë po e shohin pavarësinë e Kosovës si një çështje se “kur” do të ndodhë sesa si një çështje se “nëse” do të ndodhë”, tha ai.
Eksperti grek, i cili është edhe anëtar i Grupit Këshillues për Politikat e Ballkanit në Europë (BiEPAG), thotë se mosmarrëveshja mes Kosovës dhe Serbisë po ia komplikon punët edhe Greqisë ndaj Ballkanit Perëndimor. Po ashtu, sipas tij, problematikat e Kosovës me shtetësinë e saj po ndikojnë edhe në minimin e potencialit të marrëdhënieve Kosovë-Greqi
Gazeta Express: A mendoni se lufta në Ukrainë ndikoi në marrëdhëniet mes Kosovës dhe Greqisë?
Jo nuk mendoj kështu. Marrëdhëniet midis Greqisë dhe Kosovës janë përmirësuar vazhdimisht gjatë vjetëve të fundit. Athina ka qenë e vendosur që për një kohë të eksplorojë ide që nxisin lidhjet në fusha të ndryshme të marrëdhënieve ekonomike, pavarësisht vendimit të saj për të mos njohur pavarësinë e Kosovës.
Gazeta Express: Në rrethanat aktuale të shkaktuara nga kjo luftë, krerët e institucioneve të Kosovës kanë intensifikuar thirrjet drejtuar Greqisë për të njohur pavarësinë e Kosovës. A mendoni se ky është momentumi që Greqia ta bëjë këtë?
Shumë qytetarë në Greqi më shumë po e shohin pavarësinë e Kosovës si një çështje se “kur” do të ndodhë sesa si një çështje se “nëse” do të ndodhë. Megjithatë, nuk mund të spekuloj për kohën e një ndryshimi të mundshëm të drejtimit të politikës. Qeveritë e njëpasnjëshme greke e kanë marrë në konsideratë reagimin e opinionit publik vendas ndaj një vendimi të tillë dhe Greqia po hyn në një periudhë të gjatë parazgjedhore (zgjedhjet parlamentare do të zhvillohen më së voni në qershor 2023). Çështja e Kosovës nuk është në krye të agjendës politike greke. Në fakt, ky është pikërisht problemi. Populli grek nuk është informuar për atë që ka ndodhur në Kosovë dhe shumë grekë vazhdojë të kenë perceptime dhe ide (ndoshta të shtrembëruara) që u formësuan në vitet e 1990-ta. Ka nevojë që të rritet kontakti e të thellohen lidhjet midis dy shoqërive, si dhe të mësohet më shumë për njëra-tjetrën. Për më tepër, megjithëse marrëdhëniet greko-shqiptare dhe greko-kosovare janë dy histori të ndryshme, përmirësimi i marrëdhënieve midis Athinës dhe Tiranës do të ndikojë pozitivisht edhe në perceptimet greke për Kosovën.
Gazeta Express: Kryeministri Albin Kurti pati thënë që njohja e Kosovës nga Greqia e bën atë lidere në rajon. A mendoni që edhe Greqia fiton politikisht duke e njohur Kosovën?
Nuk është sekret se mosmarrëveshja e stërzgjatur Serbi-Kosovë i ka shtuar ndërlikime politikës greke ndaj Ballkanit Perëndimor. Po ashtu, ka shumë potencial të pashfrytëzuar në marrëdhëniet Greqi-Kosovë. Pavarësisht se distanca ndërmjet Selanikut dhe Prishtinës është afër 323 km, marrëdhëniet ekonomike mes dy vendeve janë të pazhvilluara. Kjo ndodh kryesisht për shkak të shfaqjes së problemeve të shumta teknike, shumica e të cilave lidhen me shtetësinë e kontestuar ndërkombëtarisht të Kosovës dhe të politikës mosnjohëse që mban Greqia. Prandaj, normalizimi i plotë i pozitës së Kosovës në sistemin ndërkombëtar do të jetë shumë i dobishëm për të gjithë rajonin, si dhe për rritjen e marrëdhënieve mes dy vendeve.
Gazeta Express: Në rast se Greqia e njeh Kosovën, a mendoni që do të ketë kosto për shtetin grek me përkeqësimin e raporteve me Serbinë?
Beogradi me siguri do të mërzitet nga një vendim i tillë. Megjithatë, Serbia nuk i ka shkëputur lidhjet me asnjë nga njohësit e Kosovës. Madje, ajo ka kërkuar që të krijojë marrëdhënie më të ngushta me vendet që kanë bërë fushatë për shtimin e njohjeve të Kosovës. Një rast i tillë është Turqia. Aktualisht, lidhjet politike dhe ekonomike të Serbisë me Turqinë janë në shumë aspekte më të mëdha se lidhjet përkatëse greko-serbe. Gjithashtu, është bërë shumë përparim në marrëdhëniet serbo-turke në kohën kur Greqia dhe Turqia ishin në prag të luftës. Në fund të fundit, reagimi i Serbisë ndoshta nuk është shqetësimi kryesor i autoriteteve greke kur bëhet fjalë për të marrë vendime për marrëdhëniet me Kosovën.
*Nikolaos Tzifakis është Asistent Profesor i Marrëdhënieve Ndërkombëtare në Departamentin e Shkencave Politike dhe Marrëdhënieve Ndërkombëtare të Universitetit të Peloponezit në Greqi. Fushë e tij e interesit janë teoritë mbi marrëdhëniet ndërkombëtare, politikat e jashtme të BE-së dhe politikat në Ballkan.