Nëse rezultati i luftës mund të përcaktohej nga hedhja e një monedhe, kampet do të ishin të qarta: demokracitë do të donin që Ukraina të fitonte, autokracitë do të dëshironin që ajo të humbiste. Por rezultatet politike të botës reale nuk janë aq binare.
Ato zakonisht bien në një spektër midis asgjësimit dhe fitores totale. Kjo i lë demokracitë të ndara në të paktën tre kampe: anglishtfolëse, europianoperëndimore dhe europianolindore minus Hungarinë. Ajo që Putin e quan “perëndim kolektiv” të gjithë duan që Ukraina të fitojë. Por jo domosdoshmërisht në të njëjtën masë.
Për Poloninë dhe vendet baltike çështja është e thjeshtë. Ata duan që fitorja e Ukrainës të jetë e paqartë. Përparësitë do të ishin materiale dhe psikologjike.
Fitorja e Ukrainës do të qetësonte një ankth shekullor. Për Poloninë, Rusia ka paralajmëruar pushtimin, ndarjet, gjenocidin, kolonializmin dhe komunizmin. Obsesioni është i ndërsjellë. Në esenë e tij të vitit 2021, duke argumentuar se Ukraina dhe Rusia ishin historikisht një popull, Putin përfshiu më shumë se 30 referenca për Poloninë – disa duke lënë të kuptohet se identiteti kombëtar ukrainas ishte komplotuar nga elitat e Polonisë. Gjatë 600 viteve të fundit, Rusia dhe Polonia kanë zhvilluar më shumë se një duzinë Iuftërash. Ka pak dashuri të humbur mes tyre.
Suksesi i Ukrainës do të sillte gjithashtu një shans historik për rajonin që të dalë nga statusi i periferisë dhe të bëhet një kundërpeshë ndaj shteteve të mëdha anëtare perëndimore të BE-së. Fitorja në Ukrainë ndoshta do të kalonte në ndryshimin e regjimit në Bjellorusi – pjesa e dytë që mungon në projektin historik të Intermarium, ose një tampon i vendeve aleate që shtrihet nga Balltiku në Detin e Zi për të kundërbalancuar fuqinë e Rusisë.
Për Poloninë, një skenar i tillë do të ishte një xhekpot i dyfishtë. Për herë të parë që nga të paktën shekulli i 17-të, ne do të kapërcejmë problemin e “lagjes” – një rehati që shumica e evropianëve perëndimorë e kanë marrë si të mirëqenë që nga fundi i Iuftës së Dytë Botërore. Një rajon i bashkuar në të gjithë Evropën Lindore, me kapacitet njerëzor dhe ekonomik prej më shumë se 100 milionë qytetarëve, mund të kompensojë dominimin e Rheinland-it të vjetër në BE.
Kjo mundësi është arsyeja pse Kremlini nënvlerëson sistematikisht potencialin e rajonit. Retorika e saj e trajton Ukrainën si asgjë më shumë se një depo e folklorit fshatar sllav, një superfuqi vetëm në artizanat. Në realitet, Ukraina, vendlindja e Sergei Prokofiev dhe Sergei Korolev, babait të eksplorimit sovjetik të hapësirës, pret një sërë burimesh natyrore të pashfrytëzuara, një potencial për energji elektrike pa emetim, disa nga tokat më pjellore të kontinentit, një industri hapësinore dhe aviacioni që ka ndërtoi aeroplanin më të madh në botë dhe liderë politikë që respektojnë në të gjithë Evropën.
Përdorimi i këtij potenciali kërkon ekonomi të shkallës, institucione transparente dhe investime kapitale. Një pjesë e kësaj shkalle mund të vijë nga integrimi rajonal me aleatët e saj. Frenimi i korrupsionit dhe pushteti i oligarkëve ishte tashmë shumë në axhendën e administratës së Zelenskiy. Me fitore, paratë e investimeve do të rridhnin.
Polonia dhe Ukraina janë shumë më të varfëra sot se Franca dhe Gjermania. Si mund të bëhen realisht ato një forcë kundërbalancuese në BE-në e ardhshme? Ashtu si shumë mrekulli ekonomike të pasIuftës – si ato të Koresë së Jugut, Japonisë dhe Gjermanisë Perëndimore – edhe kjo ka të ngjarë të bashkësponsorizohet nga një superfuqi me shumë për të fituar nga rendi i rikonfiguruar politik.
Shtetet e Bashkuara tashmë po pompojnë para, teknologji dhe qendra të mendimit në Evropën Lindore. Në këmbim, ajo pret ndikim dhe një qëndrim të qartë ndaj Kinës. Ky është një çmim që duket shumë i lartë në perëndim të Evropës, por jo në lindje të saj. Lituania ishte e gatshme të rrezikonte marrëdhëniet tregtare me Kinën për të kënaqur SHBA-në, ndërsa Ukraina dhe Republika Çeke janë fokusuar në marrjen e karburantit bërthamor nga SHBA. Polonia kohët e fundit ka lidhur kontratë me një kompani amerikane për të ndërtuar centralin e saj të parë bërthamor.
Evropianët perëndimorë mund të mos jenë gati që qendra gjeopolitike e gravitetit të zhvendoset drejt lindjes – e lëre më me çmimin e rritjes së ndikimit të SHBA-së në të gjithë kontinentin.
Pas Iuftës së ftohtë, Evropa Perëndimore u bë një aleat ngurrues i SHBA-së dhe përfituesi kryesor i trekëndëshit pas Murit të Berlinit: energjia ruse, tregjet kineze dhe siguria amerikane. Tani shtylla e parë është zhdukur dhe e dyta mund të jetë çmimi që duhet paguar për të tretën.
Franca dhe Gjermania aktualisht mbështesin një politikë të “autonomisë strategjike” për Evropën, një ide e mbrojtjes dhe sigurisë që një ditë mund të çojë në një ushtri të BE-së. Rusia e Putinit ka shtyrë qëllimin e një bashkimi euroaziatik që shtrihet “nga Vladivostok në Lisbonë”. Ajo që të dyja strategjitë kanë të përbashkët është një neveri ndaj dominimit “anglo-sakson” në Evropë.
Interesat amerikane dhe të Evropës Lindore sot duken të përafruara. Ka dy arsye të dukshme pse ato mund të ndryshojnë. Së pari, SHBA-ja ka shumë më tepër frikë nga një përsëritje e kaosit të shpërthimit të Bashkimit Sovjetik të vitit 1991 dhe rrezikon sigurinë bërthamore. Këto rreziqe sigurie nuk merren lehtë në Evropën Lindore. Por nëse tashmë jetoni në një lagje rreziku dhe ekziston mundësia e përmirësimit të madh, këndvështrimi juaj mund të jetë i ndryshëm.
Së dyti, duket se ka një shpresë të mbetur në SHBA që, për sa kohë që Rusia qëndron në këmbët e saj, ajo përfundimisht mund të drejtohet drejt perëndimit dhe të përdoret kundër Kinës – në një manovër të kundërt të Kisingerit. Në Evropën Lindore, kjo ide është pritur me tmerr. Është testuar shumë herë me Putinin (shumë – nëse pyet evropianët lindorë). Rajoni ka frikë se mund të gjykohet sërish me pasardhësin e Putinit – veçanërisht nëse Rusia, në vend të reformave të mëdha, nxjerr nga kapelja dikë si Alexei Navalny, estetikisht i pranueshëm për perëndimin, por ende i lidhur me rolin e Rusisë si një fuqi e madhe.
Por këto janë mundësi dhe rreziqe, jo të dhëna. Partia Ligj dhe Drejtësi e Polonisë – e zhytur në një konflikt të drejtuar nga dinjiteti me BE-në mbi sundimin e ligjit – ka humbur mundësinë për të zënë në mënyrë efektive vendin e Britanisë në BE pas Brexit. Por nuk po e humbet mundësinë për të qenë aleat i besueshëm i Ukrainës, as nuk po humbet nga sytë pozitivet gjeopolitike që mund të rrjedhin përfundimisht nga kjo.
Pavarësisht nëse partia në pushtet është në gjendje të mbajë pushtetin pas zgjedhjeve të 2023 apo jo, kursi gjeopolitik i vendit është i qëndrueshëm. Në mars, parlamenti polak votoi me shumicë dërrmuese në favor të dhënies së të drejtave të posaçme ukrainasve për arsimin, shëndetin dhe tregun e punës në Poloni. Më shumë se 80% e ukrainasve kanë një mendim të mirë ose shumë të mirë për polakët. Tre të katërtat thonë se pikëpamja e tyre është përmirësuar që nga pushtimi i Rusisë. Pavarësisht marrëdhënieve të trazuara deri në vitin 1945, ukrainasit i perceptojnë polakët si shoqërinë e vetme më miqësore sot.
Të gjitha partitë kryesore polake mbështesin Ukrainën, por ata gjithashtu shpresojnë që, ndërsa harku i historisë është i gjatë, ai përfundimisht do të përkulet drejt një rendi të ri gjeopolitik. Ata duan të shohin Ukrainën të dalë nga kjo Iuftë si një yll në zhvillim, orientimi shekullor perëndimor i Evropës të përmbyset – dhe Polonia fituese e padeklaruar. /The Guardian