Rusia është akuzuar për përdorimin e armëve termobarike – të njohura edhe si bomba me vakum – në pushtimin e Ukrainës.
Këto bomba janë janë shumë më shkatërruese se eksplozivët konvencionalë të përmasave të ngjashme dhe kanë një ndikim të tmerrshëm te këdo që është në rrezen e tyre të shpërthimit.
Si funksionon një bombë termobarike?
Një bombë vakum, e quajtur gjithashtu një bombë termobarike, përbëhet nga një enë karburanti me dy ngarkesa të veçanta shpërthyese.
Ajo mund të lëshohet si një raketë ose të hidhet si një bombë nga avioni. Kur godet objektivin e saj, ngarkesa e parë shpërthyese hap kontejnerin dhe shpërndan gjerësisht përzierjen e karburantit si një re.
Kjo re mund të depërtojë në çdo hapësirë në ndërtese ose që nuk është plotësisht e mbyllur. Një ngarkesë e dytë më pas shpërthen renë, duke rezultuar në një top zjarri të madh duke shkaktuar një valë masive shpërthimi dhe një vakum që thith të gjithë oksigjenin përreth. Arma mund të shkatërrojë ndërtesa të përforcuara, pajisje dhe të vrasë ose plagosë njerëz.
Ato përdoren për një sërë qëllimesh dhe vijnë në një sërë madhësish – duke përfshirë armë për përdorim nga ushtarë individualë, si granata dhe raketa-hedhës dore.
Kur shpërthejnë, përveç se djegin gjithçka, ato shkulin e organet e ushtarëve nga vendi nëse ndodhen pranë rrezes.
Janë projektuar gjithashtu versione të mëdha të lëshuara nga ajri, veçanërisht për të vrarë ushtarë të future në shpella apo komplekse tunelesh. Efektet e kësaj arme janë më të rënda në hapësirat e mbyllura.
Në vitin 2007, Rusia testoi armën e saj më të madhe termobarike, të ashtuquajturin “Babai i të gjitha bombave”. Ai krijoi një shpërthim të barabartë me një bombë konvencionale 44 ton – duke e bërë atë pajisjen shpërthyese jo-bërthamore më të madhe në botë.
Duke pasur parasysh ndikimin e tyre shkatërrues dhe dobinë e tyre kundër mbrojtësve që janë gërmuar në ndërtesa ose bunkerë, bombat me vakum janë përdorur kryesisht në mjediset urbane.
Kjo është domethënëse duke pasur parasysh zhvillimet në terren në Ukrainë, ku forcat ruse po përpiqen të marrin kontrollin e kryeqytetit, Kievit, dhe qyteteve të tjera kryesore në lindje të vendit.
A po përdoren në Ukrainë?
Oksana Markarova, ambasadorja e Ukrainës në Shtetet e Bashkuara, ka akuzuar Rusinë se ka përdorur një bombë me vakum gjatë pushtimit të saj.
Megjithatë, nuk ka pasur një konfirmim zyrtar të këtij pretendimi.
Gjatë ditëve të fundit janë raportuar edhe foto të raketave termobarike në Ukrainë.
Cilat janë rregullat e luftës për bombat termobarike?
Nuk ka ligje ndërkombëtare që ndalojnë në mënyrë specifike përdorimin e tyre, por nëse një vend i përdor ato për të synuar popullsinë civile në zonat e ndërtuara, shkollat ose spitalet, atëherë ai mund të dënohet për krime lufte sipas Konventave të Hagës të 1899 dhe 1907.
Prokurori i Gjykatës Penale Ndërkombëtare, Karim Khan, ka thënë se gjykata e tij do të hetojë krimet e mundshme të luftës në Ukrainë.
Ku janë përdorur më parë?
Municionet termobarike mund të gjurmohen që nga Lufta e Dytë Botërore, kur ato u përdorën fillimisht nga ushtria gjermane. Ato nuk u zhvilluan gjerësisht deri në vitet 1960, kur SHBA i përdori në Vietnam.
SHBA-të i përdorën gjithashtu në vitin 2001 për të shkatërruar forcat e Al-Kaedës të fshehura në shpellat e maleve Tora Bora të Afganistanit.
Rusia i përdori ato në luftën e saj në Çeçeni në vitin 1999 dhe u dënua nga Human Rights Ëatch për këtë.
Armët termobarike të prodhuara ruse thuhet se janë përdorur në luftën civile siriane nga regjimi i Bashar al-Asad. /abcnews.al