Nga Gul Tuysuz, CNN
Vazhdon të rritet tensioni në ujërat e Mesdheut Lindor midis Greqisë dhe Turqisë. Konflikti midis dy aleatëve të NATO-s, por gjithashtu edhe rivalëve historikë mund të përfundojë në një konflikt duke përfshirë të gjithë rajonin.
Anijet detare të të dy vendeve u shfaqën në rajonin e Mesdheut Lindor të Martën pasi një garë për rezervat e gazit dhe naftës ka shtuar një pikë të re të konflikteve të vjetra midis tyre.
Ndërsa aleatët e NATO-s kanë qenë të angazhuar në diplomacinë e jashtme që ka çuar në një mosmarrëveshje midis shumë vendeve, Gjermania nga ana tjetër po përpiqet të përshkallëzojë tensionet që kërcënojnë rajonin, transmeton abcnews.al.
“Dialogu midis Greqisë dhe Turqisë duhet të jetë i hapur. Përveç kësaj, në vend të provokimeve të reja, ne kemi nevojë për hapa të reja që do të na çojnë drejt një pike të përbashkët”, tha Ministri i Jashtëm gjerman Heiko Maas në Twitter. Arsyeja e vizitës së tij në Athinë dhe Ankara të martën ishte në kuadër të një përpjekjeje për t’i rikthyer të dy vendet në tryezën e bisedimeve.
Nisja e tensioneve filloi kur Ankaraja njoftoi se do të rriste kohëzgjatjen e një misioni të eksplorimit sizmik në ujërat e Mesdheut Lindor që fillimisht pritej të përfundonin të hënën.
“Anijet e marinës turke do të kryejnë trajnime detare në Mesdheun lindor në 25 gusht 2020, tha ministria e mbrojtjes të martën.
Sipas një studimi të vitit 2010 nga Sondazhi Gjeologjik i SHBA, në kufirin e Levant Basin në Mesdheun lindor ka një vlerë prej 1.7 miliardë fuçi naftë dhe 122 trilion metra kub gaz, transmeton abcnews.al.
Greqia e konsideron të paligjshëm eksplorimin turk mbi gazin. Athina është përgjigjur duke lëshuar një mesazh NAVTEX kundër Turqisë dhe duke dërguar ushtrinë detare në të njëjtin vend në jug të Turqisë dhe ishullin Grek Kastellorizo, i cili shtrihet pak më shumë se një milje nga brigjet turke.
“Greqia po përgjigjet me qetësi dhe gatishmëri si në nivelin diplomatik ashtu edhe në atë operacional. Ajo po bën gjithçka që nevojitet për të mbrojtur të drejtat e saj sovrane,” deklaroi zëdhënësi i qeverisë greke Stelios Petsas para gazetarëve të hënën sipas Reuters.
Presidenti turk Rexhep Tajip Erdogan e quajti reagimin e qeverisë greke “tekanjoz ” dhe tha se “rrezikon sigurinë e lundrimit” për anijet në atë zonë.
“Deri tani, Greqia do të jetë e vetmja përgjegjëse për çdo zhvillim negativ në rajon,” tha Erdogan të hënën.
Përpjekjet e Gjermanisë për të arritur një marrëveshje midis Greqisë dhe Turqisë dështuan gjatë Korrikut. Turqia ndaloi eksplorimin e gazit në zonën e diskutuar ndërsa vazhdonin ende negociatat. Por, sipas qeverisë turke, ato bisedime dështuan pasi Greqia nënshkroi një marrëveshje të pjesshme të demarkacionit detar me Egjiptin, shkruan abcnews.al
Që nga ajo kohë Turqia ka vazhduar eksplorime në ujërat e kontestuara.
“Anijet tona do të vazhdojnë operacionet siç ishte planifikuar. Çështja jonë është në bazë të ligjit ndërkombëtar. Greqia po bashkëpunon me vende të tjera duke menduar se ka të drejtë sepse në vetvete e di që i mungon besueshmëria,” tha të martën Ministri i Energjisë turk Fatih Donmez.
Donmez po i referohej mbështetjes që Greqia, e cila është anëtare e Bashkimit Europian, ka marrë nga Franca dhe Emiratet e Bashkuara Arabe. Në një shenjë solidariteti me Greqinë, Franca tha që do të forcojë praninë e saj ushtarake në Mesdheun Lindor në përgjigje të eksplorimit të hidrokarbureve nga ana e Turqisë dhe dërgoi avionë dhe anije luftarake në ishullin grek të Kretës në mes të gushtit, shkruan abcnews.al
Mosmarrëveshja territoriale midis Turqisë, Greqisë dhe ishullit të ndarë të Qipros ka vazhduar për vite me radhë. Por, “burimet e gazit natyror të rajonit kanë ndryshuar gjithçka në Mesdheun lindor gjatë pesë viteve të fundit,” sipas Michael Tanchum, një anëtar në Institutin Austriak për Studime të Sigurisë Europiane.
Kjo e ka shndërruar atë në “një shesh beteje në të cilin gabimet më të mëdha në linjat gjeopolitike tashmë përfshijnë BE, rajonin e Lindjes së Mesme dhe Afrikën e Veriut”, shtoi ai.
Zona në fjalë është po ashtu e lidhur me pretendimet territoriale të Qipros. Ishulli mbetet i ndarë mes Republikës anëtare të BE së Qipros, ku flitet greqisht, në jug si dhe me pjesën e vetëshpallur si Republika Turke e Qipros Veriore që njihet vetëm nga Turqia, shkruan abcnews.al
Republika e Qipros ka dhuruar ndërmarrje ndërkombëtare, të tilla si kompania ENI e Italisë dhe France Total, të licencuara për të shfrytëzuar rezervat e gazit në Mesdheun Lindor. Qeveria turke ka argumentuar se kjo i heq të drejtat turqve nga burimet e hidrokarbureve në rajon.
“Si Franca, ashtu edhe partneri i saj i ngushtë Emiratet e Bashkuara Arabe janë në konkurrencë me Turqinë për ndikimin që secila dëshiron të ketë në të gjithë Lindjen e Mesme dhe Afrikën. Mesdheu Lindor është vendi ku Franca dhe Emiratet e Bashkuara Arabe mund të bëjnë presion ndaj Turqisë në një rajon që kjo e fundit e sheh si jetike për interesat e saj kombëtare. Kjo e ka vendosur përsëri Turqinë nën gjunjë dhe Ankaraja është përgjigjur duke përshkallëzuar më tepër situatën, tha Tanchum.
Por rreziqet që vijnë nga tërheqja janë mëse të dukshme. “Tashmë ka pasur një përplasje midis një anijeje greke dhe një anijeje luftarake turke, në të cilën anija turke pësoi disa dëme,” tha Tanchum, duke iu referuar një incidenti të raportuar në gusht .
“Rreziku i llogaritjeve së gabuara ose aksidenteve të mëtejshme duke rritur mundësinë e një konflikti midis vendeve që askush nuk dëshiron tani është mjaft e lartë.”/Përktheu Sonila Backa-abcnews.al