Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, ka thënë se Rusia do të mund të përjashtohet nga Organizata e Kombeve të Bashkuara në mënyrë që të pranohet Kosova si anëtar i OKB-së.
Mundësia që një shtet të largohet nga OKB është e vogël dhe thuajse e pamundur kur bëhet fjalë për Rusinë.
Neni 6 i Kartës thotë si më poshtë:
“Një anëtar i Kombeve të Bashkuara i cili ka shkelur në mënyrë të vazhdueshme Parimet e përfshira në këtë Kartë mund të përjashtohet nga Organizata nga Asambleja e Përgjithshme me rekomandimin e Këshillit të Sigurimit.”
Kjo nuk ka ndodhur kurrë.
Neni 5 po ashtu parashikon pezullimin e një Shteti Anëtar:
“Një anëtar i Kombeve të Bashkuara kundër të cilit janë ndërmarrë veprime parandaluese ose zbatuese nga Këshilli i Sigurimit mund të pezullohet nga ushtrimi i të drejtave dhe privilegjeve të anëtarësimit nga Asambleja e Përgjithshme me rekomandimin e Këshillit të Sigurimit. Ushtrimi i këtyre të drejtave dhe privilegjet mund të rikthehet nga Këshilli i Sigurimit”.
Kjo do të thotë se Rusia ose çdo anëtar tjetër i përhershëm mund të hiqet, ose një anëtar i ri i përhershëm të shtohet në Këshillin e Sigurimit vetëm nëpërmjet një ndryshimi të Kartës së OKB-së.
Këshilli i Sigurimit u krijua me Kartën e OKB-së të vitit 1945 dhe përbëhet nga 15 anëtarë. Dhjetë vende jo të përhershme me rotacion zgjidhen nga Asambleja e Përgjithshme e OKB-së për të bërë një mandat dyvjeçar në Këshillin e Sigurimit.
Pra ka një proces për të hequr një vend nga Kombet e Bashkuara. Kjo do të kërkonte një votim të Asamblesë së Përgjithshme të OKB-së bazuar në rekomandimin e Këshillit të Sigurimit. Kjo nuk është bërë kurrë. Dhe duke pasur parasysh se Rusia ka të drejtën e vetos në Këshillin e Sigurimit, Këshilli nuk mund të rekomandojë largimin e Rusisë pa miratimin e vet Rusisë. Kjo thjesht nuk do të ndodhë. Pra Rusia nuk mund të dëbohet.
Por sa është e legjitime anëtarësia e Rusisë? Kjo është pyetja e Ukrainës.
Karta e OKB-së thotë se BRSS, jo Rusia, është anëtare e përhershme. Ndërkohë që asnjë anëtar i përhershëm i Këshillit të Sigurimit nuk është hequr ndonjëherë, dy kanë ndryshuar – dhe ia vlen të analizohet se si dhe pse, jo vetëm për krizën aktuale, por për krizën e radhës që me siguri vjen mbi Tajvanin.
Sepse dy rastet ishin Kina dhe Rusia.
Rasti i Kinës
Që nga formimi i OKB-së në 1945 deri në 1971, “selia kineze” u mbajt nga Republika e Kinës (ROC), qeveria me bazë në Tajvan që pretendonte se përfaqësonte “të gjithë Kinën”. Por në vitin 1971, vendi kaloi në Republikën Popullore të Kinës (PRC), qeveria komuniste me bazë në Pekin, e cila gjithashtu pretendon të qeverisë “të gjithë Kinën” dhe e cila ende e mban atë ulëse.
Ndërsa thuhet shpesh se “Nixoni e njohu Kinën” në 1971, e vërteta është se presidenti i atëhershëm i SHBA-së nuk e njohu Kinën – gjithsesi jo me kaq shumë fjalë. Ajo që bëri Richard Nixon ishte ndryshimi i njohjes se kush qeveris Kinën – nga Taipei në Pekin. Dhe kjo ndryshoi gjithashtu se cila nga dy Kinat u ul në Këshillin e Sigurimit.
Është një pikë jashtëzakonisht e rëndësishme. Nëse marrim shembull Luftën Koreane, e cila u ndez nga 1950 deri në 1953 dhe vuri përballë Korenë e Veriut dhe Kinën (Pekin) kundër Koresë së Jugut, të mbështetur nga forcat e SHBA-së dhe OKB-së. Vendosja e forcave të OKB-së duhej të miratohej nga Këshilli i Sigurimit – duke përfshirë Kinën (Taipei) – për të luftuar kundër Kinës (Pekin).
Këto ditë, pak njerëz do të argumentonin se Tajvani dhe Kina kontinentale janë kombe të ndara, sovrane dhe as Tajvani nuk pretendon pavarësinë. Nga këndvështrimi i Pekinit, i cili pretendon Tajvanin si një provincë renegate, një pushtim i Tajvanit me forcë nuk do të ishte një “pushtim”, sepse një vend nuk mund të “pushtojë” territorin e tij.
Kina sigurisht nuk do të dojë të nisë një diskutim për vendin e Rusisë në Këshillin e Sigurimit, pjesërisht sepse nuk do të donte që anëtarësimi i saj të vihej në dyshim, nëse shkon në Tajvan.
Gjendjet në vazhdim
Por pse Rusia mori vendin e BRSS pas shpërbërjes së saj? Në vitin 1991, Protokolli i Alma-Atës u nënshkrua nga shumica e republikave sovjetike, duke shpallur fundin e Bashkimit Sovjetik dhe duke rënë dakord që Rusia të merrte vendin e BRSS. Rusia më pas i shkroi OKB-së duke kërkuar që emri BRSS të ndryshohej në Federatën Ruse dhe se asgjë tjetër nuk do të ndryshonte.
Juristët ndërkombëtarë kanë vënë në pikëpyetje ligjshmërinë e kësaj dhe kanë debatuar nëse shpërbërja e BRSS duhet të kishte shpërbërë vendin e saj në Këshillin e Sigurimit. Kjo është ajo që Ukraina po argumenton tani. E gjithë çështja qëndronte në faktin nëse Rusia ishte “shteti pasardhës” apo “shtet vazhdues” sipas ligjit ndërkombëtar. Në vitin 1991, Alexander Vladimirovich Yakovenko – një ambasador i kohëve të fundit rus në MB, i cili në atë kohë ishte një burokrat i nivelit të mesëm në Ministrinë e Punëve të Jashtme në Moskë – shkroi për të argumentuar se Rusia duhet të trashëgonte vendin e përhershëm.
Ai theksoi se një shtet pasardhës është një vend i ri i formuar nga shpërbërja e një shteti më të vjetër – nuk kishte të drejta apo detyrime të vazhdueshme. Të gjitha të drejtat dhe detyrimet duhet të rinegociohen. Një shtet i vazhdueshëm, megjithatë, është pjesa më e madhe e një vendi pasi një pjesë e vogël është shkëputur. Ai ruan të drejtat dhe detyrimet e mëparshme të vendit të vjetër – duke përfshirë anëtarësimin në organizata dhe ambasadat ndërkombëtare. Yakovenko arriti në përfundimin se Rusia ishte shteti vazhdues.
Në vitin 1991, një anije sovjetike u mbyt në Zelandën e Re duke vrarë një anëtar të ekuipazhit dhe duke shkaktuar dëme në shumë pasagjerë australianë. Kompania e Transportit Baltik ishte në pronësi dhe e siguruar nga qeveria Sovjetike. Por pasi Bashkimi Sovjetik kishte pushuar së ekzistuari, avokatët e Baltic Shipping argumentuan në gjykatë se përgjegjësia u bë e pasigurt sepse askush nuk e dinte se cilët ishin pronarët ose siguruesit e vërtetë. Qeveria ruse pranoi shpejt përgjegjësinë për anijen e mbytur, duke mos dashur të humbiste vendin e Këshillit të Sigurimit.
Përveç kësaj, askush në vitin 1991 nuk donte të vinte në dyshim nëse Rusia kishte të drejtë sepse Rusia ishte një fuqi e armatosur bërthamore. Dhe Kina nuk do ta rihapë pyetjen tani.
Dhe një gjë tjetër
Ekziston një vend tjetër që nuk dëshiron të mos e rihapë çështjen – Mbretëria e Bashkuar. Kjo për shkak se, nëse Skocia ka një tjetër referendum për pavarësinë dhe shkëputet, Anglia dhe Uellsi ka të ngjarë të tregojnë memorandumin e Yakovenkos dhe të pretendojnë – si Rusia – të jenë Shteti Vazhdues dhe jo pasardhës i MB në mënyrë që të ruajnë vendin në Këshillin e Sigurimit.
Pra, duke pasur parasysh se tre anëtarë të përhershëm të Këshillit të Sigurimit – Rusia, Kina dhe Britania e Madhe – të gjithë ka të ngjarë të përfitojnë nga argumenti i Shtetit të Vazhdueshëm, shpresat e Ukrainës për të hequr Rusinë nga Këshilli i Sigurimit duken të vogla.