Zhvillimet e fundit politike dhe diplomatike kanë shqetesuar edhe opinionin publik ndërkombëtar. Situata me inceneratorët e shtyn ekspertin gjerman pranë CDU-së, Martin Henze që të theksojë se edhe deputetë të Partisë Demokraike kanë përfituar nga kjo aferë.
Gjithashtu problematike shikohet situata edhe në lindje të Europës ku po zhvillohet një luftë e përgjajakshme, por Henze thekson se Ballakni Perëndimor është i kërcënaur i parë.
Intervista e plotë:
Zoti Henze ju jeni një nga ekspertët e paktë të specializuar për Evropën Lindore dhe Ballkanin Perëndimor, le të shohim shkurtimisht luftën në Ukrainë dhe ndikimin në Ballkan. Qeveria në Berlin duket se po luan një lojë të rreme armësh për Ukrainën, a është kështu?
Jo, ne gjermanët e kemi mbështetur Ukrainën me shumë kapital dhe vitet e fundit. Po, në luftën aktuale është problem. Ministri gjerman i Mbrojtjes është plotësisht i tronditur nga situata. Pas dorëzimit të disa helmetave mbrojtëse, mitralozave dhe raketave, ajo deklaron se depot janë shteruar dhe se pjesa tjetër duhet për vetëmbrojtje. Industria ka ofruar rimbushjen e depove nëse ministri i zbraz ato. Gjermania është një nga prodhuesit më të mëdhenj të armëve në botë, kështu që nuk do të ishte problem për ne në industri të pajisnim Ukrainën në atë mënyrë që rusët të mos kishin asnjë shans.
Por?
Për fat të keq, një pjesë e qeverisë në Berlin u zgjua vetëm pak javë më parë, siç tha ministri i Jashtëm i Gjelbër. Tashmë në kohën e Merkelit, socialistët në SPD dhe bindësit e Putinit, të cilët për fat të keq përfshinin Angela Merkelin dhe qarqet socialdemokrate në CDU, si dhe të Gjelbërit, populistët e krahut të djathtë dhe të majtë, pothuajse plotësisht penguan mbështetjen ushtarake për Ukraina në vetëmbrojtje. Grupet e majta në Bundestag, të cilat përfshinin qarqe të majta në SPD, duke përfshirë anëtarë nga ekzekutivi, madje donin të distancoheshin plotësisht nga NATO. Forcat e majta në partitë borgjeze e bënë Gjermaninë të varur nga energjia ruse dhe donin të organizonin tranzicionin e tyre energjetik përmes bashkëpunimit me Putinin.
Kjo ishte e gabuar, ne e kritikuam atë kudo, edhe kolegët tanë në Evropën Lindore dhe në SHBA, por askush nuk donte të dëgjonte dhe ne u etiketuam si “plakë të bardhë”, si luftëtarë të ftohtë, në shumë shtete. Ne ishim ngatërrestarë që donim t’i ndalonim njerëzit e tjerë të flinin.
Me të drejtë, ka pasur një kthesë politike në dhjetor 2021, për shembull në CDU Gjermani, larg naivitetit dhe ëndërrimit dhe drejt realitetit, por, aktualisht nuk jemi në qeveri dhe grupet konservatore në të Gjelbërit dhe në SPD fatkeqësisht vetëm mund të mbizotërojnë kundër të majtëve dhe Putin-kuptuesve në partitë e tyre me presion të jashtëm nga biznesi dhe CDU. De facto, CDU/CSU është aktualisht bashkëqeverisës në Gjermani.
Ministja e Jashtme e Gjelbër Baerbock pati bisedime me Putinin Moskën pak para luftës në Ukrainë. Ajo i tregoi atij rrugën drejt ndryshimit të perspektivës duke nënvizuar mundësitë e bashkëpunimit në sektorin e mjedisit.
Qasja është thelbësisht e saktë. Mjedisi, pra ndryshimet klimatike që duhet të ngadalësohen, digjitalizimi, dmth ndryshimi i plotë i bazës sonë industriale dhe demografisë, rritja masive e lindjeve në Afrikë dhe plakja e pjesës tjetër të qytetërimit janë mega-çështjet e së tashmes.
Nëse unë negocioj me një person që është gjithashtu i bindur për këtë në parim, këto janë vërtet çështjet e duhura në politikën e jashtme. Politika e jashtme ka të bëjë gjithmonë me interesa, jo me vlera.
Por ne e dimë që nga fundi i viteve 1990 se çfarë dëshiron Putini dhe kush është ai. Një imperialist autokratik që dëshiron të zbatojë me forcë politikat e tij. Ai ka dashur të ushtrojë pushtetin dhe të ringjallë Bashkimin Sovjetik gjatë gjithë kohës.
Në këtë drejtim, nuk mund të flasim për një pikë kthese, as nuk mund të kuptojmë dhe pranojmë që disa liderë në Gjermani, por edhe në vende të tjera, thonë se tani janë zgjuar.
Ka një dështim të plotë të elitave populiste të krahut të majtë dhe të djathtë, në mbarë botën. Është e frikshme nëse të duhet një luftë e tretë botërore për t’u zgjuar.
Si, çfarë kuptoni me Luftën e Tretë Botërore?
Ne në thelb jemi në një Luftë të Tretë Botërore, vetëm se aktualisht nuk po luftohet me bërthamore, biologjike dhe kimike. Bota po e lufton logjistikisht dhe ekonomikisht dhe në thelb po luftohet mes Rusisë dhe Ukrainës me armë.
E gjithë bota është përfshirë në luftën në Ukrainë. Nuk është një luftë e tretë botërore midis kombit rus dhe pjesës tjetër të botës, ne kemi një konfrontim masiv, ushtarak midis botës së perëndimore dhe agresorit Putin dhe një grupi të vogël fanatik në Moskë, të cilët, megjithatë, nuk kanë asnjë ide për ushtrinë.
Ballkani, Afrika, Amerika e Jugut dhe Azia do të ndjejnë ndikimin masiv ekonomik. Sidomos për shkak të humbjes së eksporteve të ushqimeve dhe plehrave, çelikut dhe aluminit nga Rusia dhe Ukraina, çmimet do të rriten masivisht, gjë që do të çojë në konflikte të konsiderueshme sociale dhe si rrjedhim politike dhe luftarake në disa vende.
Miliona të tjerë do të vdesin nga uria, kështu që ne jemi me të vërtetë në mes të një lufte të tretë botërore, e gjitha e shekullit të 21-të.
A do të ketë përshkallëzime?
Sigurisht, negociatat aktuale të paqes me Putinin janë të mundshme vetëm nëse Ukraina de facto kapitullon. Tërheqja e grupeve të ushtrisë ruse në Perëndim ka të bëjë sigurisht me dobësinë e strategjisë së Putinit. Putini në thelb e ka humbur luftën në perëndim, në terren, ai gjithashtu do të humbasë luftën në jug, dhe në Ukrainën lindore do të ketë një luftë pozicionesh. Madje nuk është e pamundur që edhe këtu ushtria ruse të largohet nga zona. Krimea, megjithatë, nuk mund të pushtohet nga Ukraina. Një sulm në këtë gadishull ka të ngjarë të çojë gjithashtu në përdorimin e raketave taktike bërthamore.
Ukrainasit janë luftëtarë fantastikë dhe janë përgatitur mirë vitet e fundit për mundësinë e një lufte mbrojtëse përmes luftimeve partizane. Ka depo dheu në të gjithë vendin.
Kjo luftë nuk mund të fitohet nga Rusia dhe do të çonte në një humbje totale të ushtrisë ruse, këtë e di edhe shtabi i përgjithshëm në Moskë. Vetëm Putin nuk është ushtar, ai nuk ka ide për luftë. Ai është një ish-agjent i thjeshtë i KGB-së, i cili di të manipulojë apo helmojë njerëzit, vetëm kaq di. Por ai është mendërisht në një dhomë jehone, ky është problemi.
Problemi për momentin është gjithashtu se ai sigurisht tani mund të përdorë armë biologjike dhe kimike në hapësirat e hapura të Ukrainës pa prekur drejtpërdrejt ushtarët rusë, me fjalë të tjera duke detyruar de facto një negocim sipas kushteve të tij përmes një përdorimi të kufizuar të armëve të shkatërrimit në masë, siç u bë me Japoninë në vitin 1945. Kemi informacionin se ky është një nga skenarët e mundshëm që po shqyrton për vete ish-oficeri i KGB-së Putin.
Ky është një problem aktual. Edhe krerët ushtarakë rusë e kanë kuptuar këtë, ka edhe disa rusë kompetentë në Moskë që drejtojnë komunikimet, të cilët e duan vendin dhe fëmijët e tyre dhe nuk duan të shkojnë bashkë me këto marrëzi dhe që mund të luajnë Brutus.
Putini nuk mund të jetë më një partner negociator i besueshëm për botën dhe një udhëheqës largpamës për kombin rus për shkak të krimeve të luftës për të cilat ai dhe Lavrov janë përgjegjës kundër popullit ukrainas dhe në fund të fundit edhe kundër ushtrisë së tij. Të gjithë e dinë këtë.
Putini e ka në mendje këtë situatë dhe aktualisht po planifikon një neutralizim të këtyre grupeve në ekzekutivin dhe ushtrinë ruse në përputhje me atë që bëri Stalini në vitin 1938. Nëse kjo ndodh, ekstremistët në Moskë do të mbizotërojnë, rusët e dinë se duhet të parandalojnë kjo. Pra, mbetet emocionuese.
Si i shpjegoni këto gabime fillestare nga gjeneralët e Putinit?
Që nga fushata ruse e Napoleonit, çdo strateg e di se një ushtri fitimtare që largohet gjithnjë e më shumë nga pozicioni i saj është e shkëputur nga depot dhe punishtet e furnizimit.
Ne gjermanët i njohim ukrainasit nga Lufta e Dytë Botërore, ata e ndaluan ushtrinë gjermane me luftë partizane, ata tani po ua bëjnë këtë rusëve. Ata i lanë të vrapojnë në zonën e vendit dhe më pas ndërprenë rrugët e furnizimit. Një metodë e thjeshtë, me efekt maksimal. Fushata e ushtrisë ruse në Ukrainë duhet të ishte përgatitur krejt ndryshe. Ushtria në Moskë e di këtë, Putini nuk do t’i dëgjonte ata dhe disa strategë ushtarakë dhe këshilltarë politikë janë oportunistë.
Ne kemi ndjekur lëvizjet e trupave ndërkombëtarisht që nga fillimi i vendosjes ruse në kufirin ukrainas.
Gjatë gjithë kohës pyesnim se kur do të vinte logjistika dhe shërbimi mjekësor. Ajo që pamë ishte shumë e vogël në shkallë. Surpriza e dytë erdhi kur vëzhguam një kolonë tankesh të grumbulluara mbi 60 kilometra, të cilat nuk lëviznin për ditë të tëra dhe atë në mes të një lufte agresioni dhe kështu një objektiv i lehtë për ushtrinë me përvojë ukrainase, pas të gjitha ushtria e dytë më e madhe në Evropë, ishte si të gjuaje pëllumba balte në javët e fundit. Ushtarët rusë, kryesisht të moshës 17-28 vjeç, në fund të fundit nuk kanë asnjë shans, problemi i vetëm është se ata sulmojnë popullsinë civile, një krim i qartë lufte.
Ndërkohë gjeneralët rusë me përvojë janë neutralizuar, ministri rus i Mbrojtjes duket se është ekzekutuar në Kremlin nga Putini, ka vdekur nga disa plagë plumbash, siç na thanë në qarqe të besueshme në Moskë. Ushtria ruse është de facto pa udhëheqës. E vetmja gjë që mund të bëjnë rusët është të bombardojnë vendin nga larg. Brenda një/dy javësh, mund të mbarojnë edhe furnizimet për këtë.
Cili është problemi me Putinin?
Lufta ka nxjerrë në dritë atë që ishte një sekret i hapur: Putinizmi nuk është thjesht autotaritarizëm, është një përpjekje për imperializëm.
Si me të gjitha regjimet e tilla, bëhet fjalë për nostalgji perandorake, restaurim dhe ekspansionizëm. Regjime të tilla mbështeten në poshtërimet e perceptuara nga jashtë, duke u ndjerë të rrethuar dhe në një udhëheqës kombëtar, burrëria, vullneti dhe vendosmëria e të cilit premtojnë të rivendosin rëndësinë dhe madhështinë e së shkuarës. Dhe madhështia nuk përcaktohet nga prosperiteti dhe qëndrueshmëria dhe mirëqenia dhe paqja për familjet, por nga aftësia për të dominuar fqinjët dhe për ta shfrytëzuar atë ekonomikisht. Kjo është e vërtetë edhe për serbët në Ballkan dhe mbështetësit e tyre, si Rama, Basha dhe ndihmësit e tij në Shqipëri.
Ashtu si kriminelët patologjikë të luftës të shekullit të 20-të, Putini, sipas drejtorit të CIA-s, Burns, ka qenë “për vite me rradhë me një përzierje të djegshme ankesash dhe ambicie”.
Për shumë vite, Putin dhe rrethi i tij i ngushtë ishin lexues të zjarrtë të Ivan Ilyin, ideologut të fashizmit rus. Ilyin propagandoi përjashtimin rus, epërsinë e tij shpirtërore dhe morale ndaj Perëndimit dhe Kinës dhe vendosjen e një diktature që do të mbështetej në Kishën Ortodokse Ruse dhe shërbimin sekret për t’u mbrojtur kundër sulmit të vlerave të saj.
Në vitin 2005, Putin u përfshi personalisht në transferimin e mbetjeve mortore të Ilyin nga Zvicra në Rusi, dhe më vonë ai organizoi shenjtërimin e varrit të tij. Në këtë rreth të ngushtë të Putinit është edhe Aleksandër Dugin, i cili prej vitesh është angazhuar në një luftë kundër Ukrainës.
Në vitin 1997 më tërhoqi vëmendjen me shkrimin “Fashizmi – i pakufishëm dhe i kuq”. Në të, ai bëri thirrje për një luftë kundër botës.
Po atë vit boton librin “Bazat e gjeopolitikës”.
Kjo përzierje e antiamerikanizmit, nacionalizmit dhe epërsisë së kombit sllav, ai shpalli se Rusia do të bëhej një perandori e madhe euroaziatike.
Libri u bë bestseller dhe u përfshi si material leximi në kurset hyrëse të akademive ushtarake ruse.
Duhet të theksojmë se kjo ndodhi në fund të viteve 1990, shumë kohë përpara se të realizohej çështja e zgjerimit të NATO-s. Putini nuk është i shqetësuar për NATO-n. Ai është i shqetësuar për supremacinë e kombit ruso-sllav dhe kërcënimi që ai ka prioritet është demokracia dhe prosperiteti ekonomik dhe social. E cila, nga rruga, është zhvilluar edhe në Ukrainë vitet e fundit.
Putini në thelb ka ndjekur udhërrëfyesin e Duginit. Së pari, ai themeloi Bashkimin Ekonomik Euroaziatik dhe u përpoq të bindte autoklavat sllave të bashkoheshin. Vuçiç, kryeministri serb, është njëri prej tyre.
Vuçiç më pas themeloi, si të thuash, në katin e dytë, Iniciativën e Hapur-Ballkan, të udhëhequr natyrisht nga autokarati sllav Vuçiç.
Për shumë vite, dhe rrethi i tij i ngushtë i Putinit ishin lexues të zjarrtë të Ivan Ilyin, ideologut të fashizmit rus. Ilyin propagandoi në rus, epërsinë e tij shpirtërore dhe morale ndaj Perëndimit dhe Kinistëve dhe vendosjen e një diktatorie do të mbështesë në Kishën Ortodokse Ruse dhe shërbimin sekret për t’u mbrojtur kundër sulmit të vlerave të saj.
Në vitin 2005, Putin u përfshi në personalisht në transferimin e vdekjeve të Ilyin nga Zvicra në Rusi, dhe më vonë ai organizoi shenjtërimin e varrit të tij. Në këtë rreth të ngushtë të Putinit është edhe Aleksandër Dugin, i cili prej vitesh është në një luftë kundër luftës.
Çfarë duhet të ndodhë për të ndaluar luftën e Putinit?
Demonstratat nuk ndihmojnë. As sjellja e nënshtruar e Victor Orban në Budapest. Ai është një turp për kombin hungarez dhe për ne konservatorët, në vend që të qëndrojë në krah të botës, ai përpiqet të jetë neutral. Neutraliteti nuk është i pranueshëm në një luftë agresioni, ose është për luftën e agresionit ose kundër saj. Nuk ka asnjë pozicion në mes.
Lufta reale dhe/ose hibride do të ndalet vetëm nëse Putini shkon, njeriu nuk mund të humbasë.
Por tani po negociohet një traktat paqeje, apo jo?
Sigurisht, por do të jetë vetëm një armëpushim, nëse ka ndonjë gjë, por kjo nuk do ta eliminojë problemin. Putin do të vazhdojë të thyejë traktatet në të ardhmen nëse nuk merr atë që dëshiron. Kështu ka qenë në fëmijërinë e tij në Leningrad dhe i tillë është edhe sot.
Dhe tani?
Ka vetëm dy mënyra që do të çojnë në rënien e Putinit. Një grusht shteti dhe/ose një disfatë e plotë ushtarake.
Në fakt, ndryshimet dhe reformat e rëndësishme në historinë ruse ndodhën vetëm si rezultat i humbjes ushtarake. Qoftë Lufta e Krimesë në shekullin e 19-të, disfata në Luftën e Parë Botërore apo disfata totale në Afganistan në 1991 që çoi në rënien e BRSS. Shkatërrimi i vitit 1991, ndryshe nga, le të themi, Jugosllavia, u shoqërua me një dhunë relativisht të vogël dhe u shpall si një tranzicion paqësor.
Siç rezulton tani, dhuna u vonua vetëm për 30 vjet. Në realitet, Putini dhe mbështetësit e tij nuk e pranuan kurrë rënien e BRSS.
Në vitin 2005, Putin e quajti rënien e BRSS fatkeqësia më e madhe gjeopolitike e shekullit të 20-të. Ai ka sjellë tani katastrofën më të keqe gjeopolitike të Rusisë të shekullit të 21-të.
Tani duhet të bëjmë çdo përpjekje për të siguruar që humbja e Putinit në luftën barbare kundër Ukrainës dhe de facto kundër pjesës tjetër të botës të festohet në të ardhmen e afërt si një Rusi e re dhe demokratike. Kombi rus është pjesë e Evropës dhe ata gjithashtu duhet të integrohen në BE në një formë disi të lirshme.
Jemi në një udhëkryq vendimtar. Ose një “vazhdim” fëminor si përpara luftës së Ukrainës ose duke marrë seriozisht kthesën e kërkuar nga kancelari Scholz dhe presidenti Biden.
Ky i fundit do t’i kërkonte Evropës, dhe Gjermanisë në veçanti, që përfundimisht të rikthejnë ambicien që është e përshtatshme për madhësinë e kontinentit dhe traditat e tij. Në thelb është një ekonomi që duhet të çlirohet në mënyrë radikale dhe me qëllim, në mënyrë që të mund të zbatojë transformimin e madh, por edhe ekologjik dhe dixhital dhe kështu të bëhet lideri i botës. Këtu përfshihet edhe rindërtimi i Ukrainës, integrimi i Ballkanit në BE dhe krijimi i një partneriteti të ngushtë me kombin rus, pjesë e Evropës është edhe Rusia.
A i ndihmoni edhe privatisht ukrainasit?
Po, kjo është e vetëkuptueshme. Tek ne në Detin Baltik kam akomoduar tre familje ukrainase, me shtatë fëmijë, të moshës 2-17 vjeç, dhe këtu po kujdesen. Ndërkohë fëmijët shkojnë në shkolla gjermane ose në institucione fëmijësh. Familjet janë të mbrojtura, burrat janë në Ukrainë dhe luftojnë, patriotë të vërtetë.
Çfarë i thonë Orbanit në Hungari?
Tani unë e kisha lejuar veten shkurtimisht për këtë. Bota ka marrë një vendim shumë të qartë në luftën kundër Rusisë, kundër agresorit Putin.
30 vjet më parë, László Magas organizoi të ashtuquajturin piknik pan-evropian në kufirin hungarez-austriak, të cilin shumë qytetarë të RDGJ-së e përdorën për të ikur në Perëndim dhe çoi në rënien e Paktit të Varshavës. Sot, ai është një politikan i partisë qeverisëse nacionaliste të krahut të djathtë Fidesz në Hungari dhe një mbështetës i Putinit.
Në Hungari, sektori politik është me të vërtetë i ndarë, për Putinin apo për qytetërimin.
Tani kjo ka të bëjë me zgjedhjet parlamentare në Hungari këtë të dielë, por jo vetëm.
Kjo është edhe për shkak të angazhimit serbo-rus të 12 viteve të fundit, përpjekjes së rusëve dhe serbëve, pas luftërave të humbura ballkanike, për të tërhequr Ballkanin dhe Hungarinë në anën e tyre ideologjike, përmes luftës hibride dhe për t’i nënshtruar ato. regjimit të tyre.
Fatkeqësisht, Orban, të cilin e kam vlerësuar gjithmonë, dhe Fidesz kanë ndryshuar shumë, ai është pak i rusifikuar, jo i mirë. Ku ka shkuar Hungaria krenare, e pavarur europiane?
Orban ka ndjekur një politikë miqësore ndaj Vuçiçit/Putinit prej vitesh, bizneset perëndimore janë dëbuar nga vendi ose shpronësuar. Prandaj, ishte e qartë se ai vendosi të mos furnizonte Ukrainën me armë. Në thelb, ai ndoshta donte ta mbante Hungarinë jashtë luftës, por nuk e bëri. Ai nuk e kuptoi se tani, si burrë, si kryeministër i kombit hungarez, është në udhëkryq, ose për të mbështetur luftën e agresionit duke mos vepruar dhe kështu vdekjen e mijëra fëmijëve, grave dhe burrave, ose për të qëndruar në anën e qytetërimit.
De facto, megjithatë, ai e ka tërhequr Hungarinë në luftë me këtë qëndrim refuzues, edhe pse shumë anëtarë të Fidez janë bërë mbështetës të Putinit.
Çmimi që ai do të paguajë tani është se do të izolohet më tej ndërkombëtarisht. Aleati i tij më i rëndësishëm në BE, Polonia dhe Sllovenia tani po mbajnë një distancë të rreptë nga Orban. Orban qëndron i vetëm dhe i tillë do të mbetet.
Për Orban, kjo do të thotë në të ardhmen që askush në BE nuk do të vërë veton ndaj tij nëse ai kërcënohet me sanksione në Evropë për shkak të ristrukturimit të shtetit sipas linjave të Putinit.
Kombi hungarez vështirë se do të ketë një të ardhme vuajtjeje nëse nuk largohet prej tij ose nëse Orban nuk zgjohet nga gjumi dhe nuk e shfrytëzon mundësinë e kësaj lufte për t’u kthyer – kjo është për të shpresuar dhe kërkuar.
Sarajeva dhe drama e Kosovës dhemb sërish?
Sigurisht, unë shoh të njëjtin vullnet për të rezistuar te populli në Ukrainë si në Bosnje, Kroaci, Mal të Zi, Maqedoni apo te shqiptarët në Kosovë.
Gjithashtu kam përshtypjen se lufta e Putinit në Ukrainë perceptohet në një mënyrë shumë të veçantë në shtetet e Ballkanit, ku serbët organizuan gjenocid ndaj popullsisë josllave në vitet 1990.
Si kudo në botë, lufta e agresionit dhe gjenocidi i kombit ukrainas të fiksuar nga Putin në deklaratën e tij të luftës shkakton tmerr, por në Bosnje dhe veçanërisht në Kosovë, Shqipëri, Mal të Zi dhe Maqedoni zgjon kujtime traumatike.
Dhe, siç kam vënë re në bisedat me njerëz në Kosovë dhe Shqipëri javët e fundit, frika të reja. Mund të rifillojë në Ballkan në çdo kohë, dëgjoj.
A është kështu?
Po, rreziku është aty, nëse Perëndimi nuk riorientohet plotësisht, na duhet një politikë tjetër ballkanike.
Ballkani është një zonë e kontestuar gjeopolitikisht pas luftërave ballkanike, me Perëndimin në njërën anë dhe Kinën, Rusinë dhe Turqinë që organizohen dhe konkurrojnë për ndikim nga ana tjetër. Një lojtar kryesor dhe shumë më bindshëm në Ballkan është Rusia e Putinit dhe Erdogan. Në vitin 2017, The Economist titullohej “Moska po rimarrë pushtetin në Ballkan”, duke argumentuar se me një përzierje propagande dhe investimesh konkrete në aspektin humanitar, ekonomik dhe ushtarak, Moska po bëhet më e mirë në paraqitjen e saj ndaj popullatës serbe në Ballkan si një “i madh” mik dhe përkrahës” dhe duke u pohuar politikisht.
Në të vërtetë, nëse dikush shtron pyetjen për popullaritetin e politikanëve të caktuar në zonat e banuara me serbë të Ballkanit, simpatitë për Rusinë dhe Putinin si simbol i supremacisë ruse janë ende shumë të larta sot. Ditët e fundit ka pasur demonstrata pro Putinit në Serbi dhe Bosnje.
Politikanët në Serbi dhe Republika Srpska po kërkojnë afërsi me Rusinë dhe Putinin, si në dhjetor 2021, kur edhe presidenti serb Vuçiç dhe Milorad Dodik, por edhe Rama, nga Shqipëria, i cili u fut në çantën e shpinës politike të Vuçiçit.
Një tjetër aktor që është vendosur gjithnjë e më shumë si një lojtar i fortë në Ballkan vitet e fundit dhe tani ka fituar rëndësi në disa pjesë të rajonit në kohët e krizës së Corona është Kina. Në rastin e përfshirjes kineze, situata është disi e ndryshme në krahasim me Rusinë. Kina deri më tani ka ndjekur kryesisht interesa strategjike infrastrukturore dhe ekonomike në rajon dhe të paktën nuk është pozicionuar drejtpërdrejt dhe në mënyrë eksplicite si një kundërshtar apo konkurrent i BE-së dhe NATO-s. Duhet të flasim me kinezët dhe të gjejmë një linjë të përbashkët. Kinezëve duhet t’u bëhet shumë e qartë se 5 vendet e Ballkanit duan të bëhen anëtarë të BE-së, kjo mund të jetë vetëm në dobi të Kinës.
Duke parë situatën në Ballkanin Perëndimor në fund të vitit 2021 dhe në fillim të vitit 2022, përshtypja e parë është jashtëzakonisht kthjelluese.
Në Bosnje dhe Hercegovinë, anëtari serb i Presidencës së Bosnjës dhe njeriu i fortë i Republika Srpska (RS), Milorad Dodik, ka muaj që ka luajtur hapur me zjarrin. Ai kërcënon të tërheqë RS-në nga organet e përbashkëta shtetërore, bisedimet për shkëputje dhe sulmon kokë më kokë zyrën e Përfaqësuesit të Lartë, gjermanin Christian Schmidt. E gjithë kjo po ndodh me mbështetje të hapur apo të heshtur nga Rusia dhe presidenti serb Aleksandar Vuçiç. Por as “miqtë” e tjerë të Dodikut dhe Vuçiçit nuk po qëndrojnë duarkryq. Viktor Orban nxitoi për të vizituar Dodikun në Banja Luka, Dodik më pas fluturoi për në kryeministrin slloven Janez Jansa dhe më pas menjëherë në Ankara për të takuar presidentin turk Erdogan. Ndërkohë, Aleksandar Vuçiç udhëtoi për në Moskë për t’u takuar me Vladimir Putin, politikani më i njohur ndërkombëtar aktualisht në Serbi dhe Republika Srpska. Bosnja dhe Hercegovina ishte një nga temat. Milorad Dodik gjithashtu mori një audiencë me Putinin. Për të mos harruar Ramën, Bashën dhe Tabkun e Shqipërisë, të cilët duan të tërheqin vendet e Ballkanit në Bashkimin Ekonomik Euroaziatik me nismën ruso-serbe që ata mbështesin, të ashtuquajturin Projekti i Ballkanit të Hapur.
Opozita shqiptare rreth liderit të tyre, Sali Berisha, sheh te Rama një politikan po aq autoritar në pushtet, i cili edhe pse vepron me më shumë mjeshtëri dhe fshihet pas fasadës së demokracisë, de facto shkatërron demokracinë në Shqipëri dhe kështu përpiqet të heqë de facto Shqipërinë nga orientimi. drejt Perëndimit.
Strukturisht, mund ta cilësojmë këtë zhvillim si një regresion të demokracive në Ballkan, ku pamja e demokracisë ruhet dhe shtiret nga propaganda e autokratëve, por praktika e qeverisjes është një praktikë autoritare. Karakteristikat janë ato që njohim nga Rusia dhe Turqia: ata kontrollojnë gjykatat dhe mediat, përhapin lajme të rreme, organizojnë zgjedhje të lira nga jashtë, të cilat gjithashtu i kontrollojnë, përfshihen në klientelizëm dhe nepotizëm, shpifin opozitën dhe shtypin kritikat dhe sponsorizojnë. Aktorë dhe politikanë evropianë dhe amerikanë.
Në Ballkan, veçanërisht në Shqipëri, modeli populist është i dukshëm. Rama, Veliaj dhe gjithashtu deputeti i opozitës Basha dhe pasardhësi i tij pretendojnë se bëjnë gjithçka për popullin, për demokracinë, por rezultatet e veprimeve të tyre tregojnë diçka të kundërt. Në këtë proces, kategoria e popullit moralizohet dhe futet një ADN e re, që është: ne që jemi në pushtet përfaqësojmë njerëzit e “drejtë”, “të mirë” – shqiptarët e duhur.
Të tjerët, pra kundërshtarët politikë dhe krejt ata që na kritikojnë, qeverinë dhe pushtetarët, janë të korruptuar, janë njerëzit e “gabuar”, “tradhtarët”, “antiamerikanët”, “personat e korruptuar”, të vendit.
Ky moralizim i popullit përforcon shtypjen e disidentëve, në fund të fundit të të gjithë popullsisë dhe krijon sfera fiktive të realitetit të politikanëve të kapur pas pushtetit, ku kundërshtarët politikë dhe mbështetësit e tyre i nënshtrohen urrejtjes dhe përbuzjes dhe aktorët perëndimorë përdoren dhe mbështeten nga një i thellë. bindje e brendshme për të qenë në të drejtë. Këtë mund ta vëzhgojmë, si në mikroskop, në veçanti te opozita shqiptare.
Ka qenë një ish-kryetar Basha dhe zëvendësit e tij Tabaku, Alibeaj dhe ish-Sekretari i Përgjithshëm Bardhi. Të gjithë ata janë të përfshirë masivisht në aktivitete korruptive dhe/ose kriminale, por më shumë për këtë më vonë, por shumë shkurt në një aktivitet:
Aktualisht ka një rast masiv korrupsioni në sektorin e menaxhimit të mbetjeve, i cili u zbardh ndër të tjera nga partia opozitare LSI. Pas publikimit, Tabaku çuditërisht u përfshi në këtë rast në koordinim me Bashën, të cilin e njoh shumë mirë.
Kishte një komision hetimor, por nuk u përfshinë aktorët që mund të kishin qenë vendimtarë, kryeministri Rama, kryebashkiaku i Tiranës Veliaj dhe vëllai i Ramës. Tabaku Basha, Alibeaj iu drejtohen zyrtarëve vartës në ekzekutiv.
Në këtë kuadër, është interesante të dihet se tashmë në vitin 2018, në biseda personale i kemi vënë në dukje Bashës dhe Tabakut se dëgjuam se kompanitë gjermane nga sektori i menaxhimit të mbetjeve ishin të interesuara për tenderat, por u tërhoqën pasi vëllai i Ramës u përfshi në bisedime. dhe ata mendonin se kriteret e pajtueshmërisë i pengonin ata të merrnin pjesë në tender.
Ky proces, dhe kishte disa indikacione, në fakt duhet të kishte çuar në pyetjet e bëra në komisionin hetimor dhe kontaktimin me kompanitë që sapo nuk kishin marrë një kontratë ose që ishin tërhequr paraprakisht.
Por pikërisht këtë nuk e bënë Tabaku dhe Co. Pse jo? Kush përfiton prej saj?
Në thelb Rama dhe Veliaj. A e përfituan Tabaku dhe Co. Për të mos u përjashtuar. A ishte ky një gjyq i orkestruar? Për të mos u përjashtuar.
Si rezultat, nuk u bë asnjë sqarim, vetëm u krijua shumë zhurmë. Shqiptarët i dinë këto lojëra, vetëm me sa duket partnerët perëndimorë në Shqipëri nuk i kuptojnë. Problemi është se shqiptarëve u mungon kontradikta e partnerëve perëndimorë dhe nga ana tjetër shohin që, për shembull, ambasadorja amerikane Kim feston me lojtarët dhe e lë veten të fotografohet në jahtet e tyre. Hendeku i besueshmërisë po zgjerohet dhe ja ku jemi në problemin fillestar.
Një shembull tjetër: këta persona u votuan jashtë funksionit, duke respektuar ligjet e partive demokratike, më 11 dhe 18 dhjetor 2021 me mbi 90% miratim nga anëtarët e partisë dhe 4600 delegatë, dhe atyre iu tha të largoheshin nga zyrat e tyre deri më 5 janar 2022. Bëhet fjalë për rreth 20 persona. Çfarë ndodhi më 8 janar 2022, të shtunën e zezë. Deputetët e PD-së dhe anëtarët e partisë opozitare donin të hynin në ndërtesat e partisë. Atyre iu ndalua hyrja për shkak se ky grup i vogël rreth Bashës, Tabakut, Bardhit dhe Alibeajt kishte barrikaduar ndërtesën, në thelb kishte shembur bërthamën e ndërtesës dhe, së bashku me përfaqësuesit e Vëllazërive Islamiste nga Maqedonia, sulmuan brutalisht deputetët e paarmatosur që donin të hynin në vendin e tyre.
Në këtë politikë të stabilizimokracisë – për stabilitet në rajon, njeriu është i përgatitur të bëjë kompromise të kalbura me elitat në pushtet dhe gjithashtu të sakrifikojë vlerat e veta evropiane dhe vlerat e demokracisë. Me pak fjalë, një pragmatizëm i tillë në trajtimin e autokratëve është gjëja e fundit që BE-së i duhet për momentin.
Këto ngjarje tregojnë shumë mirë veprimet antidemokratike dhe kriminale të këtyre njerëzve, të cilët i përkasin rrethit të miqve të Putinit dhe Vuçiqit.
Ata janë në thelb persona non grat të demokracisë dhe nuk janë të mirëpritur këtu në Gjermani. Mendoj se kolegu gjerman nga Parlamenti Evropian mbajti një qëndrim të qartë për këtë javën e kaluar.
Çfarë duhet të ndodhë?
Ose do të luftojmë për shtetin e së drejtës ose do ta dimë së shpejti vetëm nga librat ose vendet e tjera. Politika aktuale e vakët e zgjerimit të BE-së shoqërohet me një retorikë qetësimi në drejtim të atyre autokratëve në rajon, të cilët vetë kanë luajtur një rol të madh në dobësimin e integrimit në BE në vendet e tyre.
Me politikën e stabilitetit, për stabilitet në rajonin e Ballkanit, njeriu është i përgatitur të bëjë kompromise të kalbura me elitat në pushtet dhe gjithashtu të sakrifikojë vlerat dhe vlerat e demokracisë evropiane dhe amerikane, kjo duhet të marrë fund. Nuk ka dobi, siç mund ta shohim tani shumë mirë nga shembulli i Rusisë.
Është e qartë se aktorët duhet të vendosin tani, ose duan të jenë pjesë e shoqërive civile, por pastaj pa autokratë të shënuar, ose duan të bëhen pjesë e bllokut antidemokratik.
Shumica e popullsisë së pesë shteteve ballkanike kanë vendosur që duan të bëhen pjesë e BE-së. Në këtë aspekt, dilemën mund ta zgjidhin vetëm aktorët, edhe në Shqipëri, pra: Rama, Veliaj, Basha, Tabaku, Bardhi dhe Alibeaj që duhet të nxjerrin pasoja dhe të lirohen me leje.
Me pak fjalë, një pragmatizëm i tillë në trajtimin e autokratëve është gjëja e fundit që i duhet Ballkanit dhe botës.
Në Shqipëri, kjo tani duhet të çojë në riorganizimin e opozitës. Zgjedhjet për bordin e ri ekzekutiv të partisë opozitare shqiptare do të zhvillohen në fund të prillit 2022. Sidomos politikanët me orientim perëndimor që qëndrojnë në terrenin e demokracisë, shtetit ligjor, por edhe kulturalisht, që e kuptojnë atdheun e tyre, do të marrin përfshirë. Kjo duhet të mbështetet.
Edhe politikani dhe strategu i fundit i fjetur në Perëndim tani duhet të ishte zgjuar për shkak të luftës së agresionit të Putinit në Ukrainë. Perëndimit tani do t’i duhet të pozicionohet pa mëdyshje.