Nga Dritan Demiraj*
Qe nga fillimi i pushtimit te paprovokuar te Ukraines nga Rusia dhe sidomos ne momentin kur dy javet e fundit e gjithe bota po perjeton me optimizem mposhtjen e ushtrise ruse ne tre frontet, kemi patur gjithmone e me pak reagime nga Beogradi zyrtar.
Eshte sigurte se kjo humbje qe ne fakt ka befasuar shume eksperte nderkombetare, po perjetohet me shume ankth ne Serbi.
Humbja e ‘vellait te madh’ ka bere qe shume lider “pacifiste” te Serbise qe nga presidenti Vuçiç, Ministri i Mbrojtjes Stefanoviç, Ministri i Brendshem Vulin dhe Daçiç te ulin tonet dhe kercenimet sa i perket mbrojtjes se komuniteteve Serbe, qe ne fakt asnjehere nuk jane kercenuar nga askush ne rajon.
Por kjo farse, nuk ka ndaluar procesin e armatosjes se Serbise. Kete fundjave gjashte avione kinez te forcave ajrore transportuan mjetet e fundit moderne per mbrojtjen kunderajrore te blera ne Kine nga Serbia.
Rritja e kercenimeve rajonale, armatosja e vazhdueshme, mungesa e distancimit dhe vendosjes se sanksioneve kunder Rusise ne nje kohe qe e gjithe bota po i zbaton ato, thirrja e vazhdueshme e SHBA dhe BE qe edhe Serbia ti zbatoje, kane rene ne vesh te shurdher.
Prokurimi, dergimi dhe se shpejti instalimi i raketave kunderajrore me rreze te mesme kineze HQ-22, blerja e mjeteve te tjera te sulmit, asistenca ushtarake dhe me inteligjence te vazhdueshme nga Rusia nderkohë qe Serbia pretendon statusin e vendit neutral, perbëjnë një kërcënim serioz për Ballkanin Perëndimor, veçanërisht për Kosovën dhe Bosnje Hercegovinen.
Sistemi kunderajror HQ-22 eshte nje sistem raketor modern prodhim i fundit, i cili ka nje rreze veprimi 50 m deri ne 27 km lartesi, rreze efektive deri ne 170 km dhe raketa me peshe 180 kg. Ky sistem eshte i njejte me sistemin KA rus S-300.
Që nga viti 2020 dhe ne vazhdim, zyrtarët e DASH-it e kane paralajmëruar Beogradin kundër blerjes së sistemeve anti-ajrore HQ-22, versioni i eksportit i të cilit njihet si FK-3, por edhe per blerje te tjera armatimesh ofensive.
Tashme eshte e qarte per te gjithe diplomatet perendimore se Serbia nuk dëshiron t’i bashkohet Bashkimit Evropian dhe aleancave të tjera perëndimore, por ajo thjesht shfrytezon ndihmat e tyre financiare pasi orientimi i tyre eshte krejtesisht anti euroatlantik.
Si perfundim, keto zhvillime duhet te shihen me pergjegjesi nga qeverite tona sidomos ne Shqiperi dhe Kosove, ne menyre qe te vazhdoje me tej investimi ne infrastrukturen e sigurise kombetare dhe ne rritjen e kapaciteteve operacionale te forcave tona te armatosura.
Pse po armatoset Serbia me armë të sofistikuara kineze?
Serbia, një aleate e Rusisë, mori këtë fundjave një sistem të sofistikuar kundërajror kinez në një operacion gjysmë të fshehtë, mes shqetësimeve perëndimore se një grumbullim i armëve në Ballkan në kohën e luftës në Ukrainë, mund të kërcënojë paqen e brishtë në rajon.
Mediat dhe ekspertët ushtarakë thanë të dielën se gjashtë avionë transportues të Forcave Ajrore Kineze Y-20, u ulën në aeroportin civil të Beogradit herët të shtunën, dhe sipas raportimeve, mbanin sisteme raketash tokë-ajër HQ-22 për ushtrinë serbe.
Avionët kinezë të mallrave me shenja ushtarake u fotografuan në aeroportin Nikola Tesla të Beogradit. Ministria e Mbrojtjes e Serbisë nuk iu përgjigj menjëherë kërkesës së agjencisë së lajmeve Associated Press për koment.
Ekspertët thonë se transportimi i armëve mbi territorin e të paktën dy vendeve anëtare të NATO-s, Turqisë dhe Bullgarisë, është një demonstrim i shtrirjes globale në rritje të Kinës.
Analisti ushtarak serb, Aleksandar Radiç, tha se “kinezët kryen një demonstrim froce”.
Presidenti serb, Aleksandar Vuçiç, pothuajse konfirmoi pranimin e sistemit me rreze të mesme veprimi për të cilin qe rënë dakord në 2019, duke thënë të shtunën se ai do të paraqesë “krenarinë më të re” të ushtrisë serbe të martën ose të mërkurën.
Ai ishte ankuar më herët se vendet anëtare të NATO-s, pjesë e së cilës janë shumica e vendeve fqinje të Serbisë, po refuzojnë të lejojnë fluturimet e dorëzimit të sistemit mbi territoret e tyre, mes tensioneve për shkak të agresionit të Rusisë në Ukrainë.
Edhe pse Serbia ka votuar në favor të rezolutave të OKB-së që dënojnë sulmet e përgjakshme ruse në Ukrainë, ajo ka refuzuar t’u bashkohet sanksioneve ndërkombëtare kundër Moskës ose të kritikojë drejtpërdrejt mizoritë e dukshme të kryera nga trupat ruse atje.
Në vitin 2020, zyrtarët amerikanë paralajmëruan Beogradin kundër blerjes së sistemeve kundërajrore HQ-22, versioni i eksportit i të cilëve njihet si FK-3. Ata thanë se nëse Serbia me të vërtetë dëshiron të anëtarësohet në Bashkimin Evropian dhe aleancat tjera perëndimore, duhet të harmonizojë pajisjet e saj ushtarake me standardet perëndimore.
Sistemi i raketave kineze është krahasuar gjerësisht me sistemet e raketave amerikane Patriot dhe ato ruse S-300, megjithëse ka një rreze më të shkurtër veprimi sesa sistemet S-300 më të përparuara. Serbia do të jetë përdoruesja e parë e raketave kineze në Evropë.
Serbia ishte në luftë me fqinjët e saj në vitet e 90-ta. Vendi, i cili po kërkon zyrtarisht anëtarësimin në BE, tashmë ka pajisur forcat e tij të armatosura me armë ruse dhe kineze, duke përfshirë avionë, tanke dhe pajisje të tjera.
Në vitin 2020, Serbia mori dronët Chengdu Pterodactyl-1, të njohur në Kinë si Wing Loong. Dronët luftarakë janë në gjendje të godasin objektivat me bomba dhe raketa dhe mund të përdoren për detyra zbulimi.
Në Perëndim ka shqetësim se armatosja e Serbisë nga Rusia dhe Kina mund të inkurajojë vendin ballkanik drejt një lufte tjetër, veçanërisht kundër ish-krahinës së saj të Kosovës, që shpalli pavarësinë në vitin 2008. Serbia, Rusia dhe Kina nuk e njohin shtetësinë e Kosovës, e cila është njohur nga Shtetet e Bashkuara dhe shumica e vendeve perëndimore.