“Kjo është historia e një burri, i cili që prej fundit të Luftës së Dytë Botërore deri në fillim të Mijëvjeçarit të ri ka qenë në majën e fuqisë ekonomike italiane, duke luajtur një rol vendimtar në zhvillimin e vendit.
Por ai gjithnjë ka mbajtur një pozicion të natyrshëm; aq sa në fillim të viteve ’80, emri i tij rezultonte praktikisht i panjohur. Shumë pak ishin të aftë që të kuptonin forcën reale të asaj që për shumë kohë ka qenë e vetmja bankë biznesmenësh italiane.
Ata të paktë që e njihnin këtë sekret, për respekt të vullnetit të themeluesit, mbanin të fshehtë çdo gjë. Enriko Kuça, (Enrico Cuccia) një burrë i imët dhe në dukje delikat, gjithnjë i veshur në të errëta, nga natyra enigmatik dhe nga shikimi depërtues, krijimin e tij më të madh ka pasur Mediobankën. Një kasafortë ku ka ruajtur për dekada çelësat e hyrjes së kontrollit të grupeve të mëdha sipërmarrëse në bazë të principit: fuqia e vërtetë mund të jetë e palidhur me pronën.
Kuça në fakt ka përfaqësuar fjalën vendimtare për asetet aksionere në shoqëritë e fuqishme si Pirelli, Montedison, Generali, Fondiaria dhe Olivetti. Edhe Fiat dhe familja Anjeli i detyrohen shumë “xhuxhit të rrugës Filodrammatici” që ka harxhuar një jetë të tërë për të ndërtuar traun e kapitalizmit italian, duke i qëndruar besnik thellësisht një zgjedhjeje; të garantojë stabilitetin e sistemit. Por gjatë viteve të fundit të jetës, personazhi Kuça ka qenë në vijën e parë të kronikave financiare e ekonomike.
Komentatorët e sulmuan atë dhe ndonjë nga sekretet e tij të pafundme doli në shesh. Por kush mund të thotë që e ka njohur me të vërtetë “gjeniun e të së keqes, i bindur se është engjëlli mbrojtës i kapitalizmit”, siç e kanë përshkruar? Kush mund të dijë se cili ka qenë sekreti i fuqisë së jashtëzakonshme që Kuça kishte mbledhur në duart e tij? Kush mund të gjejë rrugët e shumta përmes të cilave ai ia ka dalë mbanë të bëjë Medibankën qendrën jetike të ekonomisë së Italisë?
Familja e Enrikos i përkiste borgjezisë së kulturuar palermitane. Gjyshi Simone ishte një avokat i njohur, një prej të paktëve që jetonin në pallatin Carini (Palazzo Carini) në mes të qendrës qytetare, pak larg katedrales, dhe më pas në një vilë ndër më të bukurat në Evropë, pranë asaj që sot quhet për nder të tij rruga Simone Kuça (via Simone Cuccia). Origjina e familjes Kuça është shqiptare por nuk ekziston asnjë lidhje me një tjetër personazh shumë të njohur të komunitetit në Piana Degli Albanesi…”
Nga parathënia e librit Një siçilian në Milano të Fabio Tamburinit.
Enriko Kuça ka qenë protagonist kryesor i ekonomisë italiane për 50 vjet, njeriu i pakteve dhe marrëveshjeve të brendshme në sallonin e lartë të familjeve më të mëdha të kapitalizimit të sotëm italian e evropian. Personazh i famshëm për maturinë e tij, për refuzimin e tij, për të folur para mikrofonave apo në publik. Një lloj misteri i gjallë që deri në fund nuk e ka lënë karrigen e tij në Institutin Ekonomik të Via Filodramatici.
Rinia
Me origjinë arbëreshe, Kuça lindi në Romë, më 24 nëntor 1907. Pas studimeve për drejtësi, hyn në zyrat e Sigurimeve Shoqërore e më pas punon për Bankën e Italisë. Njihet dhe martohet në vitin 1939 me Idea Nuova Socialista Beneduce (një nga tri vajzat e krijuesit të sindikatave Italiane, Alberto Beneduce; motrat quheshin Vittoria, Proletaria, Italia Libera, homazh i qartë i ideve socialiste të të atit). Nga martesa kanë lindur tre fëmijë, Aurea, Silvia dhe Pietro, për të cilët dihet shumë pak.
Lind Mediobanca
Kuça punon edhe në zyrën e studimeve të COMIT, drejtuar nga Ugo La Malfa. Me mbarimin e luftës, Comit, i udhëhequr nga Raffaele Mattioli shpall themelimin e Mediobanka, më 10 prill 1946, me Kuçën drejtor. Qysh atëherë në më shumë se 50 vjet histori, kjo bankë është epiqendra e të gjithë operacioneve industriale dhe financiare më të rëndësishme të Italisë, por edhe më tej.
Paktet me sindikatën
Mediobanka aktivitetin e saj kryesor ia dedikon një grupi ngushtësisht të përcaktuar, asaj pjese tëshoqërisë ekonomike industriale që kanë pasur në dorë me të vërtetë zhvillimin ekonomik të Italisë që prej fillimit të viteve ’90; makinat “Fiat”, kimikatet “Montacini”, energjia elektrike “Edison”, goma “Pirelli”, metalurgjia “Orlando”.
Institucioni bankar bëhet një pikë referimi e pazëvendësueshme, duke mbledhur në kohë shumë të shkurtër paketa të rëndësishme aksionesh, ndër të cilat dallohen Generali, Pirelli, Montedison, Gemina, Fondiaria. Janë të gjitha grupe të përqendruara në duart e pak familjeve të mëdha, një rrethanë që ka ushqyer një debat të pafund mes kritikuesve dhe mbështetësve të aparatit gjigand ekonomik.
cuccia-pic-3-281x420_1487716851-8113569Të parët akuzojnë Kuçën për mbrojtën e interesave të disa ndërmarrjeve specifike, ose që ka penguar rritjen e sipërmarrësve të rinj dhe që ka qenë kundër një tregu modern financiar, duke privilegjuar instrumente kontrolli, siç janë për shembull, paktet me sindikatat.
Çështja Montedison
Ndër operacionet më të rëndësishme të Kuçës është ajo e lidhur me emrin ‘Montedison’. Ai që ka orkestruar shkrirjen në vitin 1966 të ‘Montecatini’, ndërmarrje kimike me vështirësi financiare me ‘Edison’, e pasur dhe me mundësi të shumta nga kombëtarizimi i energjisë elektrike.
Një ‘martesë e vuajtur’, siç dëshmon historia ekonomike, një kënetë në të cilën Kuça mbeti ngushtë, aq sa dhe e pranoi: ‘Montedisoni është Vietnami im’.
Për krijesën e tij, Kuça është detyruar të kujdeset shumë edhe disa herë në vitet pasardhëse, sidomos me vendimin për të shitur aksionet te ENI, jo shumë kohë pasi i kishte blerë ato. Kjo ngjarje i takon fillimit të viteve ’80.
Pak kohë më vonë, ai kryen një veprim të rrallë për karakterin e tij; nuk kundërshton ngjitjen e Raul Gardinit, që në vitet ’86-’87 merr kontrollin e Montedison. Kuça e kishte gjithnjë një plan dhe ishte gjithnjë disa hapa para të tjerëve.
Skeptikëve që e kritikuan për këtë tërheqje, plaku i heshtur ua ktheu përgjigjen shumë shpejt. Ishte vetë Gardini që do ti besonte Kuçës rikontrollin e grupit.
Goditjet e Kolosit
Kur Ferfin Montedison goditet nga një mal me borxhe, rreth 30 mijë miliardë në vitin 1993, Medibanka merr në dorë frerët dhe bind të gjithë sistemin bankar që të heqë dorë përveç kreditorëve, edhe nga pjesëmarrja në rritjen e kapitalit, duke e mbajtur kështu në jetë dhe duke evituar shkrirjen e ndërmarrjeve industrialisht të shëndosha. Ferfin ndërron emër dhe quhet Kompart. Që atëherë Mediobanka zotëron shumicën relative të aksioneve.
Libia dhe Fiat
Tjetër goditje e fuqishme e Kuçës ka qenë përfshirja në mënyrë artificiale të grupit Latiko të qeverisë libike të Ghedafit në shoqërinë Fiat në vitet ’70. Ai arrin të drejtojë edhe daljen e tyre në vitin 1986 duke mbajtur aksionet në çmime të pamundura.
Misteret e Sindona
Historia e Kuçës shoqërohet edhe me disa episode të zymta si “çështja Sindona”, e cila ishte një shoqëri drejt falimentimit. Për shkatërrimin e saj financiar akuzohet bankieri Kuça, i cili do të kërcënohet edhe me jetë. Pasi mësoi se jeta e tij ishte më e pasigurt se kurrë, sidomos pas vrasjes nga një killer profesionist të avokatit Giorgio Ambrosoli, të dërguarit të tij special të shoqërisë Sindona, Kuça ndiqet në heshtje pa ua bërë të ditur gjykatësve.
Vitet ‘90
Në gjysmën e dytë të dekadës nis tatëpjeta e vizionit të botës kuçane. Anus horribilis është viti 1997 me ‘jo’-në e zhurmshme të Pietro Marzotto, aksioner i Mediobanca për projektin e shkrirjes mes shoqërisë së vet dhe HDP, ish Gemina. Më pas i vjen radha mungesës së suksesit të Generali me sipërmarrjen Agl. Në fund, prishja e paprecedentë në historinë e Mediobankës, largimi i sekretarit të përgjithshëm Gerard Braggiotti, pas divergjencave të pandreqshme në vizionin strategjik.
Një mister që zgjat edhe pas vdekjes
Kur vdiq, në 23 qershor të vitit 2000, bankieri i famshëm nëntëdhjetë vjeçar i kishte lënë trashgimtarëve vetëm një llogari bankare me afërsisht 303 milion lireta, afërsisht 150 mijë euro të sotmet.
Edhe vila e tij e famshme në Meina, në brigjet e Lago Maggiore, me “20 dhoma dhe 5000 mijë metra lulishte” nuk i përkiste atij, por gruas. Në Meina, Kuça prehet në paqe për shumë pak kohë: në 2001, disa të papunë italianë zhvarrosin dhe vjedhin kufomën e të ndjerit dhe me disa letra anonime i kërkojnë drejtuesve të Mediobankës 7 miliardë lireta të kohës. Amatorë më shumë se kriminelë, ata do të kapeshin pak kohë më pas nga autoritetet lokale.
“Bankieri më i mirë i Evropës”, siç do ta vlerësonte miku i tij Andrè Meyer, dhe shumë personalitete të tjera, nuk la në fakt as testament.
Ndoshta sepse, siç nënvizonte pasardhësi i tij në Mediobanka, Antonio Makaniko, “paraja për të ishte thjesht një mjet, asgjë tjetër”