Profesiri Mr.sci Ali Morina përmes një statusi ka bërë thirrje që të mos digjen hamulloret ku në mënyrë shkencore ka spjeguar pasojat ekologjike të kësajë dukurie transmeton Kosova ime.
Statusi i plotë:
Kēshilla profesionale për fermer.
MOS DIGJNI HAMULLORÈT (STËRRRNISHTAT) APLIKONI QARKULLIMIN BIMOR.
Djegia e hamullorëve “vr.et”tokën dhe ndotë mjedisin, prandaj KUJDES.
Djegia e stërrnishtave dëmton tokën dhe shkatërron mikrofloren dhe mikrofaunën si dhe ndotë mjedisin jetësor dhe si pasoj rritë efektin serrë duke kontribuar në rritjen e shkalles se ngrohjes globale.
Djegia e stërrnishtave është potencialisht shkaktare edhe e djegies se kulturave tjera ne afersi, pyjeve dhe të vëndbanimet rurale.
Pas korrjes se grunajeve e njejta tokë mund të shfrytëzohen edhe për mbjelljen e kulturave tjera si misri foragjer me vegjetacion të shkurtër nen 100 ditë, perime etj.
Rëndësia e mbjelljes se kulturës se dytë do tē shërbej edhe si qarkullim bimor.
Qarkullimi bimor bujqësor është posaqerisht i rëndësishem në prodhimin organik bujqësor sepse përmes tij ne mēnyrë natyrore pengohet shumimi i barojave të këqija, semundjeve, demtuësve duke i ikur aplikimit te pesticideve.
Kur djeget biomasa,
lirohet sasi e madhe e C02, nga 100kg kashtē do të krijohen 8kg lëndë e fresket dhe deri 30kg materje humusore.
Lëndet organike në tokēn bujqēsore krijohen si rezultat i proceseve jetësore gjegjesisht i bashkēveprimit tê mbetjeve bimore dhe asaj shtazore që jetojnē në tokē.
Nese masa bimore pas korrjes digjet, temperatura në tokë arrinë në 200-300’C, atëhere jo vetem qe humbē lënda organike, por do tê shkatērohet edhe e terë masa e organizmave te gjallēte cilet janē të dobishme për tokēn
Pjesa me e madhe e kētyre organizmave tê gjallë zhvillohen në temperaturē 10-20’C e rrallë edhe në 20-35’C.
Qarkullimi bimor ka keto benefite si pēr bimet e po ashtu edhe pēr tokēn:
1. Rregullon mardhënjët reciproke të kulturave bimore, barojave të këqija, semundjeve dhe dëmtuësve.
2. Përmirëson përmbajtjen e humusit dhe ruanë % tij në tokë.
3. Përmirëson strukturen e tokës.
4. Rritë shfrytëzimin e materjeve ushqyese nga bimët.
5.Kontrollohen me lehtë barojat e këqia.
Rekomandimet
Sterrënishtat asasi nuk duket e kallën, por pas korrjes siperfaqja e ngastres duhet të lavrohet cektë 10-12cm, ku përmes lavrimit fusim masen e gjelber bimore në tokë ku behet procesi i mineralizimit të materjeve nga mikroorganizmat banues në tokē, Farat e barojave të keqia ato mbijen dhe ruhetlagështia në tokë.
Futja e mases se gjelber ne tokë, konsiderohet edhe si pleherim i gjelber Sediracion.Në siperfaqet e pa lavruara kemi humbje të lagështise si proces Evaporacioni, siperfaqet e lavruara nuk plasariten.
DIKUR NATYRA E KA FRKËSUAR NJËRIUN, KURSE SOT NJËRIU E FRKĒSON NATYRËN. Zhak Iv Kusto.
Mr.sci. Ali MORINA, agronom