Kromozomet X dhe Y përcaktojnë nëse një grua do të ketë një vajzë apo një djalë.
Por pse disa gra i kanë të gjithë djemtë, ndërsa të tjerat të gjitha vajzat? A është ky një rast i historisë familjare? A ka ndonjë gjë që u jep grave shtatzëna një shans më të madh për të pasur një fëmijë të porsalindur me kromozome të të njëjtës gjini? Pse disa gra pyesin: “Pse kam vajza gjatë gjithë kohës?” Ndërsa të tjera pyesin veten pse kanë gjithmonë djem.
Disa gra shtatzëna mund të besojnë se faktorët e mjedisit mund të luajnë një rol në gjininë e foshnjës së tyre, ndërsa të tjera shikojnë pemën e tyre familjare. Pavarësisht nëse keni një fëmijë për herë të parë apo për herë të katërt, ne të gjithë e dimë me të vërtetë se kjo është një çështje shkencore.
Qelizat në trupin tonë përbëhen nga 46 kromozome që janë të grupuara në çifte. Çdo çift ka një kromozom nga nëna dhe një nga babai. Çdo gametë mbart gjysmë kromozomi. Kur bëhet fjalë për vezët e nënës, kromozomi 23 është gjithmonë X. Për spermën e babait, kromozomi 23 mund të jetë ose X ose Y.
“Sperma përcakton seksin e një fëmije në varësi të faktit nëse ai mbart një kromozom X apo Y. X dhe Y kombinohen për të bërë një djalë, ndërsa X X krijon një vajzë”, tha Joel Gator Warsch, një pediatër nga Kalifornia Jugore.
Edhe pse është spermatozoidi mashkullor ai që përcakton në fund gjininë e foshnjës, a është rastësi që disa gra lindin vetëm djem, ndërsa të tjera vetëm vajza? Matematika dhe shkenca kanë shumë për të thënë për këtë!
Matematika pas përcaktimit të gjinisë së një fëmije
Një studim sugjeron se trungu familjar mund të sigurojë një pasqyrë se pse disa çifte ende kanë vetëm vajza ose vetëm djem. Një studim i Universitetit të Newcastle shqyrtoi historinë familjare të rreth 1000 çifteve për t’u përpjekur të arrinte në fund se pse disa familje janë të gjitha vajza ose djem. Studiuesit kanë zbuluar se meshkujt kanë më shumë gjasa të kenë djem nëse kanë më shumë vëllezër dhe më shumë gjasa të kenë vajza nëse kanë motra. Por për gratë, probabiliteti për të pasur një vajzë ose një djalë thjesht nuk mund të parashikohej.
Ndërsa disa studiues shikojnë pemët familjare, të tjerë shikojnë disa matematikë të thjeshtë kur bëhet fjalë për kromozomet seksuale dhe numrin e djemve ose numrin e vajzave në familje.
Kimberly Langdon, një gjinekologe me bazë në Ohajo, shpjegoi matematikën dhe shkencën për të kuptuar më mirë ndryshimin e gjinisë.
“Ajo që na është mësuar në mënyrë konvencionale është se – përveç çdo çrregullimi gjenetik që shkakton humbje të hershme të shtatzënisë që prek vetëm vajzat ose djemtë – ka gjithmonë një shans 50/50 për një ose tjetrin seks çdo herë. Shanset për një vajzë pas tre djemve janë ende të njëjta, kur bëhet fjalë për probabilitetin.”
Një studim nga Universiteti i Newcastle, i botuar në Evolutionary Biography, tregoi se burrat kanë më shumë gjasa të kenë djem nëse kanë më shumë vëllezër, por kanë më shumë gjasa të kenë vajza nëse kanë më shumë motra. Kjo sugjeron që një gjen i pazbuluar kontrollon nëse sperma e një burri përmban më shumë kromozome X ose më shumë Y, gjë që ndikon në seksin e fëmijëve të tij. Shikimi se si sperma ndikon në seksin e një fëmije është çelësi për të zbuluar pse disa gra kanë vetëm djem dhe të tjera vetëm vajza.
Sipas Science Focus, pothuajse të gjitha gratë janë të predispozuara për të pasur më shumë djem – raporti mesatar i gjinisë prej 105 djemsh ndaj 100 vajzave ndikohet nga zgjedhja e partnerit, i cili do të ketë një komponent gjenetik – pra, mund të presim efekte gjenetike te gratë, edhe pse të dobëta.
Siç mund të themi nga studime të ndryshme, nevojiten më shumë kërkime se pse gratë lindin vetëm djem ose vajza. Pjesa më e madhe e hulumtimit është fokusuar te meshkujt pasi ata kanë një kromozom vendimtar, por mund të bëhen më shumë studime për të parë trungun familjar të grave për të parë nëse mund të identifikohet ndonjë lloj kampioni.
Si ndikon sperma në gjininë e foshnjës
Gjeni, shpjegon doktor Langdon, përbëhet nga dy pjesë, të njohura si “alele”, një e trashëguar nga secili prind. Andaj, shton ai, meshkujt me kombinimin e parë, të njohur si MM, prodhojnë më shumë spermë Y dhe kanë më shumë djem. Tjetri, i njohur si MF, prodhon një numër afërsisht të barabartë të spermatozoideve X dhe Y, dhe (burrat me një kombinim të MF) kanë një numër afërsisht të barabartë të djemve dhe vajzave. Kombinimi i tretë, FF, (i bën burrat) të prodhojnë më shumë spermë X dhe të kenë më shumë vajza.
Sipas Langdon, “gjeni i transmetuar nga të dy prindërit është arsyeja pse disa burra kanë më shumë djem dhe disa më shumë vajza, dhe se kjo mund të shpjegojë pse ne shohim që numri i burrave dhe grave të jetë afërsisht i balancuar në popullatë”.