Vladislav Ilchenko drejtues i organizatës “Bashkimi i Shqiptarëve të Ukrainës” në një rrëfim ekskluziv për gazetën Dielli, Organ i Federatës Panshqiptare të Amerikës “VATRA”, New York, tregon sesi ruhet identiteti kombëtar i shqiptarëve të Ukrainës nëpërmjet mësimit të gjuhës shqipe në qytetet ku ka vendbanime shqiptare.
Mësimi i gjuhës shqipe në Ukrainë
Gjuha shqipe mësohet si një opsion me zgjedhje në rajonin Zaporozhye në fshatin Devnenskoye në një shkollë publike, sipas një marrëveshje me Ministrinë e Arsimit në Ukrainë.Ka katër vendbanime në territorin e Ukrainës, 3 në rajonin e Zaporizhzhya, Priazovskoe rrethit Georgievka, Devnenskoe dhe Gamovka. Georgieka është emëruar pas stërgjyshit tim, ai ishte organizatori i zhvendosjes nga rajoni i Odesës në fshatin Karakurt. Ky është vendbanimi i katërt shqiptar në Ukrainë. Në rajonin e Odessa, në Karakurt, gjuha shqipe mësohet gjithashtu në klasat fillore, si në rajonin Zaporozhye. Tekstet shkollore ofrohen nga Shqipëria si pasojë e marrëveshjes mes dy shteteve.
Qytetet ku jetojnë shqiptarët në Ukrainë
Të parët që mësuan për shqiptarët-arnautët në Rusi pas përfundimit të luftës së parë ruso-turke në 1768-1769, pas nënshkrimit të traktatit botëror Kuchuk-Kainardzhinsky, midis Rusisë dhe Turqisë, ku shqiptarët morën pjesë aktive, si në tokë ashtu edhe në det. Po shkruaj një libër për këtë, tani po e shtyp në formë elektronike, më janë dashur më shumë se dhjetë vjet për ta shkruar, për të studiuar materialet ekzistuese. Për momentin ne jemi duke pritur për klasa dhe tekste të reja. Me kërkesën time, u hartua një fjalor Ukrainas-Shqip. Në rajonin e Zaporozhye, në fshatin Devnenskoe, kemi 12 fëmijë, mësuese është Oksana Shilo e cila ka studiuar në Shqipëri në Universitetin e Tiranës. Në Karakurt, rajoni i Odessa, mësuese është Natalya Kircheva. Për numrin real të studentëve duhet të flas në një moment tjetër pasi në kushtet e karatinës dhe pandemisë numri ndryshoi.
Mësimi i gjuhës shqipe si formë e ruajtjes së identitetit kombëtar
Unë kam vajzën e madhe Vlada Ilchenko, ajo gjithashtu studioi në Universitetin e Tiranës, flet rrjedhshëm anglisht, gjermanisht, frëngjisht. Ne i kemi ruajtur të gjalla gjithmonë lidhjet me atdheun e origjinës. Fakti është se në territorin e Ukrainës shqiptarët ishin nga rajone të ndryshme të Shqipërisë, nga Peloponezi, Mani, Suliots. Tre fshatra: Georgievka, Devnenskoe dhe Gamovka kanë dialekte të ndryshme në shqiptim. Shqipëria dikur ndahej në Shqipërinë e Epërme dhe Shqipërinë e Poshtme, popullsia këtu është nga të gjitha viset shqiptare. Shqiptarët jetojnë në mënyrë kompakte në territorin e Ukrainës, shumë familje u dëbuan nën Bashkimin Sovjetik si armiq të popullit, nën sundimin e Stalinit sipas Nenit 58 paragrafi 10. Pas luftës civile në 1991, disa u kthyen në shtëpi në rajonin Azov të rajonit Zaporozhye, shumica e të cilëve jetojnë në Rusi. Banorët e parë të qytetit të Odesës ishin Arnautët, ku tani ka rrugë, Bolshaya Arnautskaya dhe Malaya Arnautskaya. Pjesëmarrësit e parë që studiuan në Tiranë, Oksana Shilo dhe vajza ime Vlada Ilchenko dhe Neli Supyur, tre studentë të tjerë që studiuan, u përballën me një numër vështirësish të mëdha por që më pas u ofruan kushte shumë të mira si pasojë e marrëveshjes ndërshtetërore.
Mesazhi juaj patriotik për diasporën shqiptare në USA
Unë komunikoj me shumë shqiptarë nga Amerika dhe dy kushërinjtë e mi të dytë, Vleriy dhe Vladislav Gagunsky, jetojnë në Amerikë, Boston. Dëshiroj të gjithë shqiptarëve shëndet e lumturi. Kudo që të jemi të përpiqemi ta ruajmë traditën dhe gjuhën tonë të bukur shqipe. Të mësosh shqip është një krenari dhe nder edhe për brezat që vijnë pas nesh. Le të kujtojnë se gjaku nuk është ujë, nuk mund të hollohet. Përshëndetje të gjithëve nga Ukraina. Të gjithë jemi në të njëjtin gjak, ti dhe unë.