Nga Ruben Avxhiu
Vetëm disa ditë pasi filloi mandatin e saj si Ambasadori i ri amerikan në Shqipëri, ajo udhëtoi përsëri në DC me një ndalesë në New York, ku u takua me një grup përfaqësues të komunitetit shqiptaro-amerikan.
Biseda me Ambasadoren Yuri Kim ishte e sinqertë dhe interesante. Sidoqoftë ishte jo-rekord dhe kishte pak për të raportuar përtej disa informacioneve të përgjithshme dhe opsioneve fotografike. Kjo intervistë e parë synon të zbulojë pak më shumë rreth përparësive që Ambasadorja e re ka vendosur në punën e saj në Tiranë. Këto janë padyshim edhe përparësitë e Shteteve të Bashkuara të Amerikës në marrëdhëniet e saj me Shqipërinë, një nga aleatët e saj më të afërt të NATO-s.
Intervista, ashtu si muajt e parë të Ambasadores Kim në Shqipëri, u ndikua nga kriza e papritur dhe transformuese e COVID-19, por ndërsa forma e veprimtarisë së saj u ndryshua, thelbi dhe intensiteti i saj mbeten të pandryshuar. Ju mund të mësoni këtu edhe për jetën e saj si diplomat, për prezantimin e saj në Shqipëri, shqipen e saj të preferuar, ai shikon mbi diasporën shqiptare dhe rolin e tyre, etj. SHBA luan një rol vendimtar në ndihmën e Shqipërisë për të forcuar demokracinë e saj, për ta rritur atë ekonomia, dhe për të ndërtuar një mbrojtje më të fortë ushtarake. Reforma në drejtësi është thelbësore për përparimin në shumë prej këtyre aspekteve. Por siç thekson Ambasadorja Kim në këtë intervistë: “Sidoqoftë, në fund të ditës i takon popullit shqiptar, jo qeverisë amerikane, të vendosë të ardhmen e Shqipërisë”.
Ambasadorja Yuri Kim, faleminderit për mundësinë e kësaj interviste të parë. Pata kënaqësinë t’ju takoja gjatë një takimi të vogël hyrës me anëtarët e komunitetit shqiptaro-amerikan në Neë York, në shkurt. Ndihet sikur të ndodhte në një botë tjetër. Në ç’masë ka ndikuar kriza COVID-19, nëse jo e prishur, punën tuaj si Ambasadori i ri i SHBA-së në Shqipëri?
Ishte kënaqësi të kem mundësi të ulem me ju dhe anëtarët e tjerë të komunitetit shqiptaro-amerikan në Neë York. Kam mësuar shumë nga ju, dhe mendoj shpesh për diskutimin tonë. Siç thashë atëherë, unë jam thellësisht i nderuar që jam Ambasadori i SHBA në Shqipëri – nuk ka asnjë vend që të jetë më mikpritës, asnjë marrëdhënie kaq e sinqertë. Është e vërtetë që pandemia ka ndryshuar planet e mia për të takuar sa më shumë shqiptarë dhe për të udhëtuar nëpër vend, por në vend se të anulojmë planet tona, ne thjesht i adaptuam si të nevojshme. Unë dhe diplomatët e tjerë amerikanë po takohemi akoma me njerëz, përmes thirrjeve video dhe arrijmë përmes mediave sociale. COVID nuk ka ndryshuar forcën ose thellësinë e marrëdhënieve SHBA-Shqipëri. Nuk ka ndryshuar dashurinë midis amerikanëve dhe shqiptarëve. Nuk ka ndryshuar përparësitë e punës sime në Tiranë. Thënë kjo, nuk ka asgjë si të ulesh së bashku me njerëzit, siç bëra me ty, dhe mezi po pres që të mbërrij në Shqipëri dhe të takoj njerëz personalisht sa më shpejt që të mundem.
Ambasadorja Yuri Kim: Shqiptari im i preferuar është Skënderbeu!
A do ta përshkruanit ditën tuaj themelore gjatë mbylljes, në Tiranë?
Zëvendësi im dhe unë kemi alternuar midis punës në zyrë dhe punës nga shtëpia. Unë bëj takime virtuale me stafin tim, por edhe takime virtuale me drejtuesit, politikanët, fetarët dhe përfaqësues të tjerë të Shqipërisë, gazetarë, OJQ dhe studentë. Kaloj pak kohë në mediat sociale, duke komunikuar direkt me shqiptarët për një larmi të gjerë çështjesh. Kam lexuar disa libra, përfshirë disa libra nga Ismail Kadare dhe biografinë e Fan Nolit të Skënderbeut. Unë admiroj frymën e guximit, krijimtarisë dhe këmbënguljes së Skënderbeut pa marrë parasysh shanset – të gjitha tiparet që kam parë personalisht në mënyrën se si populli shqiptar i është përgjigjur tërmetit, si dhe pandemisë.
Ka pasur debate në lidhje me masat e miratuara nga autoritetet në Shqipëri dhe për legjislacionin dhe rezultatet e mundshme prej tyre. Cili është mendimi juaj se si autoritetet dhe liderët politikë e kanë trajtuar situatën?
Unë mendoj se rezultatet flasin vetë. Numri i infeksioneve të reja po zvogëlohet, siç është edhe numri i personave në kujdes intensiv. Unë do të thoja që qeveria meriton kredi, por gjithashtu do të thosha që ka kredi për të tjerët, veçanërisht popullin shqiptar dhe mbi të gjitha mjekët dhe infermierët e Shqipërisë. Pandemia tregoi se liderët politikë – Presidenti Meta, Kryeministri Rama, lideri i opozitës Basha, janë të aftë të lënë mënjanë dallimet e tyre dhe të bashkohen, nëse dëshirojnë. Shpresoj se do të shohim më shumë shembuj të këtij lloj udhëheqjeje.
Ka pasur një numër fluturimesh riatdhesimi në të dy drejtimet për të ndihmuar qytetarët e bllokuar në vendet tona. Në çfarë mase është përfshirë Ambasada e SHBA? Cilat ishin disa nga sfidat atje?
Sekretari i Shtetit Pompeo e ka bërë të qartë se përparësia kryesore e qeverisë sonë është të ndihmojë amerikanët jashtë shtetit që duan të kthehen në Shtetet e Bashkuara. Megjithatë, udhëtimi tani është i ndërlikuar për shkak të shumë kufijve të mbyllur dhe fluturimeve të anuluara në të gjithë botën. Për t’i ndihmuar Amerikanët të ktheheshin në shtëpi nga Shqipëria, na duhej shumë ndihmë nga miqtë tanë. Gjatë dy muajve të fundit, me ndihmën bujare të qeverisë shqiptare, misioneve të tjera diplomatike dhe linjave ajrore, ne kemi riatdhesuar më shumë se 200 qytetarë amerikanë dhe banorë të përhershëm në njëmbëdhjetë fluturime çarter. Ne kurrë nuk do ta harrojmë mbështetjen që miqtë tanë na dhanë dhe qytetarëve tanë gjatë kësaj kohe jashtëzakonisht të vështirë.
Përtej situatave të paparashikueshme, cilat i konsideroni disa nga përparësitë kryesore në punën tuaj si Ambasador? Cilat zhvillime i ndiqni më nga afër?
Unë kam tre përparësi: Së pari, forconi marrëdhëniet tona mbrojtëse në mënyrë që Shqipëria të jetë një aleat edhe më i fortë i NATO-s sesa tashmë; së dyti, mbështesin zhvillimin e Shqipërisë si një komb demokratik – sundimin e ligjit, antikorrupsionin, reformën në drejtësi, reformën zgjedhore, pranimin në BE; dhe së fundi, kërkoni mundësi për të zgjeruar marrëdhëniet ekonomike dhe tregtare midis Shteteve të Bashkuara dhe Shqipërisë. Këto tri gjëra janë të lidhura në të gjitha ato që kërkojnë transparencë, respektim të sundimit të ligjit dhe përfundim të korrupsionit dhe krimit të organizuar.
Ju trashëguat një krizë të pashembullt politike, e cila e vështirëson zbatimin e reformave në vazhdim, për të thënë të paktën. Shumë e shohin Ambasadoren amerikane si një ndërmjetës të mundshëm nëse jo arbitrues në përleshjen midis liderëve politikë të papajtueshëm. Cila është qasja juaj? Si e vendosim demokracinë në Shqipëri përsëri në rrugën e duhur?
Unë mendoj se kryesorja është pjesëmarrja dhe dialogu. Kur nuk ka pjesëmarrje dhe dialog, sulmet mbushin boshllëkun dhe nuk ka përparim. Shtetet e Bashkuara gjithmonë do të përpiqen të luajnë një rol pozitiv dhe të dobishëm në Shqipëri. Ne do të vazhdojmë të mbështesim zbatimin e reformave të nevojshme, përfshirë reformën në drejtësi dhe reformën zgjedhore, në mënyrë që vendi të jetë më i fortë dhe të jetë në gjendje të zërë vendin e tij si anëtar i plotë i familjes Evropiane. Një objektiv kryesor për të gjithë shqiptarët, ai që qeveria amerikane mbështet fuqimisht është pranimi i Shqipërisë në BE. Vendimi me 25 Mars na ka energjizuar për punën e ardhshme. Nuk ka kohë për të humbur. Shqipëria duhet të zbatojë reformat dhe të plotësojë kushtet e përfshira në vendimin e BE-së. Ofroni rezultate të ngurta shpejt për të bindur vendet anëtare që jeni gati për anëtarësim. Tregoni përkushtimin tuaj ndaj demokracisë, sundimit të ligjit dhe mundësi ekonomike. Sa i përket reformës në drejtësi, ne kemi arritur në një fazë kritike. Në përgjigje të kërkesës së popullit shqiptar, Parlamenti miratoi reformat katër vjet më parë. Që nga atje, pothuajse të gjitha institucionet e nevojshme janë krijuar dhe verifikimi është duke u zhvilluar. Tani, është koha për të zbatuar plotësisht masat e reformës. Ne jemi duke punuar shumë për të mbështetur përfundimin e SPAK dhe Gjykatës Kushtetuese. Njerëzit kanë të drejtë të jenë të padurueshëm – ata nuk duhet të vazhdojnë të presin që shërbimi i drejtësisë. Një ndryshim i tillë themelor do të marrë kohë dhe këmbëngulje. Do të jetë gjithashtu e papërsosur. Por nëse shikoni se ku kemi filluar, është e qartë që është bërë përparim. Shpresoj që populli shqiptar të vazhdojë t’i mbajë përgjegjësit e tij drejtues dhe të kërkojë zbatimin e plotë të reformës në drejtësi. Ju duhet të keni një Gjykatë Kushtetuese dhe një Gjykatë të Lartë për të vendosur mbi kushtetutshmërinë dhe ligjshmërinë e veprimeve të qeverisë. Shqipëria duhet të ketë një SPAK të gatshëm për të ndjekur penalisht dhe për të dënuar zyrtarë të nivelit të lartë për korrupsion. Shpresoj që populli shqiptar të vazhdojë t’i mbajë përgjegjësit e tij drejtues dhe të kërkojë zbatimin e plotë të reformës në drejtësi. Ju duhet të keni një Gjykatë Kushtetuese dhe një Gjykatë të Lartë për të vendosur mbi kushtetutshmërinë dhe ligjshmërinë e veprimeve të qeverisë. Shqipëria duhet të ketë një SPAK të gatshëm për të ndjekur penalisht dhe për të dënuar zyrtarë të nivelit të lartë për korrupsion. Shpresoj që populli shqiptar të vazhdojë t’i mbajë përgjegjësit e tij drejtues dhe të kërkojë zbatimin e plotë të reformës në drejtësi. Ju duhet të keni një Gjykatë Kushtetuese dhe një Gjykatë të Lartë për të vendosur mbi kushtetutshmërinë dhe ligjshmërinë e veprimeve të qeverisë. Shqipëria duhet të ketë një SPAK të gatshëm për të ndjekur penalisht dhe për të dënuar zyrtarë të nivelit të lartë për korrupsion. Shtetet e Bashkuara do të vazhdojnë të bëjnë pjesën e vet. Do të vazhdoj të flas me palët e ndryshme, t’i nxis ata drejt qëllimit të përbashkët, drejt asaj që duan dhe meritojnë shqiptarët. Në fund të ditës, megjithatë, i takon popullit shqiptar, jo qeverisë amerikane, të vendosë të ardhmen e Shqipërisë.
A vendosni synime në punën tuaj? A ka gjëra, do të dëshironit ta shihni Shqipërinë të realizohej gjatë mandatit tuaj si Ambasadore?
Absolutisht. Unë dhe ekipi im kemi synime të përcaktuara nga qeveria amerikane dhe ata përqendrohen në tre përparësitë që përmenda. Do të dëshiroja që Shqipëria të bëhej një aleat më i fortë i NATO-s. Do të dëshiroja të shoh zbatimin e papenguar të reformës në drejtësi, sado e vështirë të jetë. Do të doja të shihja më shumë biznes midis SHBA-së dhe Shqipërisë. Të tre golat do të marrin punë, dhe kjo është ajo që ekipi im dhe unë jemi përqendruar tani.
A ka ndonjë rol që diaspora shqiptare në Shtetet e Bashkuara të luajë? Çfarë lloj kontributi do të dëshironit të shihni?
Diaspora shqiptare është një urë e rëndësishme midis dy vendeve tona. Më bëri shumë përshtypje kur pashë diasporën të rritet për të dërguar ndihmë në Shqipëri pas tërmetit dhe gjatë pandemisë. Shpresoj se diaspora do të vazhdojë të kontribuojë në zhvillimin e Shqipërisë dhe të nxisë investimet amerikane dhe ndërkombëtare. Ju mund ta bëni atë duke ngritur zërin tuaj në gabime dhe duke shpërndarë histori suksesi. Të gjithë e dimë fuqinë e shembullit, kështu që shpresoj se do të shohim gjithnjë e më shumë raste frymëzuese.
Diplomacia është interesante për të huajt, por është një punë sfiduese. A ka qenë kjo punë juaj e hershme e ëndrrave apo një zgjedhje aksidentale e karrierës? Si vendosët të hyni në shërbimin e huaj?
E vërteta është se kur isha rritur, kam planifikuar të bëhem avokat. Por ndonjëherë, fati ka plane të ndryshme, dhe në rastin tim, ka dalë të jetë një gjë e mrekullueshme. Të jesh diplomat nuk ka qenë vetëm argëtues, por sfidues dhe përmbushës. Asnjëherë nuk e imagjinoja se do të jetoja në vendet që kam – si Kina, Turqia apo Shqipëria – dhe ndihem shumë me fat që pata mundësinë të njihja aq shumë vende, kultura, ushqime, gjuhë, e veçanërisht njerëz. Unë nuk mendoj se ndonjë punë tjetër është krejt si kjo.
Keni mbërritur në Shqipëri në Janar, dhe përkundër bllokimit aktual, unë supozoj se keni pasur rastin të njihni njerëz dhe vende. Cila është përshtypja juaj deri tani? Çfarë mendoni për Shqipërinë dhe njerëzit e saj?
Është një nder për këdo që të kërkohet nga Presidenti i Shteteve të Bashkuara për ta përfaqësuar atë dhe kombin tonë të madh si një ambasador. Ndihem dyfish i nderuar që më është kërkuar që të përfaqësojë Shtetet e Bashkuara në Shqipëri. Nuk ka askund tjetër në botë ku Amerika përqafohet aq ngrohtësisht, asnjë vend tjetër që është aq besnik një mik dhe aleat sa Shqipëria. Ajo që kam parë deri tani në Shqipëri dhe populli shqiptar më bën krenar. Disa njerëz mund të thonë se mbërritja pas një tërmeti dhe para një pandemie është një kohë për të ardhur keq, por mendimi im është që kjo ka nxjerrë më të mirën si tek shqiptarët ashtu edhe në amerikanët. Ajo që kam parë në Shqipëri është guxim, këmbëngulje dhe shpresë. Nuk është rastësi që të dy vendet tona kanë zgjedhur shqiponjën si simbolin tonë kombëtar.
A keni tashmë: një pjatë të preferuar shqiptare, një autor apo artist të preferuar shqiptar, një vend i preferuar për t’u vizituar?
Shqiptari im i preferuar deri më tani duhet të jetë Skënderbeu. Ai nuk ishte vetëm luftëtar, por bashkues. “Bashkimi përcaktohet!” Këto janë fjalë që janë të zbatueshme edhe sot. E shoh pse Skënderbeu është heroi i vendit dhe shpresoj që populli shqiptar ta mbajë gjithnjë frymën e tij të gjallë.