Edhe pse ai ka dëshmuar të jetë një lider kombëtar karizmatik, presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky nuk është një udhëheqës ushtarak. Prandaj, pikat për suksesin e ushtrisë ukrainase në ditët e para të luftës dhe rezistenca çuditërisht e fortë deri më sot nuk mund t’i atribuohen drejtpërdrejt atij.
Zelensky është fytyra e Ukrainës moderne me aspirata perëndimore, ai që merr duartrokitje të vazhdueshme pasi t’i drejtohet Kongresit të SHBA, Parlamentit Evropian, Kombeve të Bashkuara ose audiencës në çmimet Grammy.
Por nëse dikush duhet të drejtojë gishtin drejt një personi më atributor për thyerjen e “blitzkrieg”-it të Putinit, ai është – për shkak të funksionit të tij – Komandanti Suprem i Forcave të Armatosura të Ukrainës, Valery Zaluzhny.
Megjithëse komandanti i Përgjithshëm përpiqet në çdo mënyrë të shmangë statusin e një personi të famshëm, suksesi i tij i deritanishëm në shtypjen e pushtuesve rusë, domosdoshmërisht e propozon atë për statusin e një personi historik në atdheun e tij.
Sukseset ushtarake, të cilat përfshijnë mbrojtjen e Kievit dhe mbajtjen e shumicës së qyteteve të tjera të mëdha, janë rezultat i strategjisë së këtij 48-vjeçari, të cilin Zelensky e emëroi Komandant të Përgjithshëm në korrik 2021.
Por Zaluzhny dhe oficerë të tjerë të rangut të lartë ukrainas nuk kanë filluar të përgatiten për këtë luftë që atëherë. Nga gjithçka që ka ndodhur në Ukrainën lindore që nga viti 2014, ata e dinin se duhej të prisnin një përplasje të plotë ushtarake me Rusinë.
According to the Commander-in-Chief of the Armed Forces of #Ukraine, Valerii #Zaluzhnyi, Russian troops have so far lost more than 30 battle tanks, up to 130 vehicles, seven combat aircraft and six helicopters. #Russia #StopWar #Putin #StopPutinsWar #Russland pic.twitter.com/zvHnFtoiKb
— affeu (@affeu2) February 24, 2022
Në shtator të vitit 2021, dy muaj përpara se administrata amerikane të fillonte të paralajmëronte botën se pushtimi rus ishte një punë e përfunduar, Zaluzhny foli për përgatitjet për këtë sulm përfundimtar: “Unë gjithmonë kam folur që kur e mora vetë detyrën: kërcënimi i agresionit të plotë ishte i dukshëm”, tha ai në një intervistë.
“Detyra jonë si Forca të Armatosura nuk është të presim një shpëtim nga qielli; ne duhet të përgatitemi për të dhe ne po bëjmë gjithçka për të qenë gati. Nga ana jonë, ne po kryejmë një sërë stërvitjesh, duke përfshirë partnerët tanë perëndimorë. Ne po bëjnë gjithçka për ta bërë armikun më pak të gatshëm për të zbatuar një skenar të tillë”, shtoi ai.
Në janar 2022, Zaluzhny foli me komitetin ushtarak të NATO-s, organin më të lartë të oficerëve aleatë, dhe i informoi ata se ushtria ukrainase ishte gati: “U kujtova aleatëve se lufta jonë ka vazhduar që nga viti 2014 dhe se ne kemi bërë punën tonë. që atëherë”, tha ai.
Megjithatë, Uashingtoni, Moska dhe pjesa më e madhe e botës prisnin që Rusia të mundte ushtrinë ukrainase brenda pak ditësh. Por jo Zaluzhny, i cili nuk ishte rastësisht në krye të ushtrisë. Ishte pjesë e një “remontimi” të madh të forcave ushtarake, që nisi me ristrukturimin e komandës, me qëllim ndarjen e drejtimit të operacioneve ushtarake nga pozicionet politike.
“Presidenti dëshiron të shohë sinergji midis Ministrisë së Mbrojtjes dhe Forcave të Armatosura të Ukrainës,” tha kreu i atëhershëm i zyrës së marrëdhënieve publike të presidentit. “Fatkeqësisht, ne nuk shohim një sinergji të tillë, ne shohim konflikte”.
Vetë Zaluzhny do ta përmbledhë qartë rolin e tij më vonë, duke lënë të kuptohet se ai nuk është aty për t’u përzier në politikë, por për të të kundërtën: “Si Komandant i Përgjithshëm, unë jam përgjegjës për gatishmërinë luftarake, stërvitjen dhe komandën e Forcave të Armatosura”, i tha ai Radios Evropa e Lirë, në intervistën e tij të vetme kryesore që mund të gjendet në internet.
Gjenerali Zaluzhny nuk e fshehu se ai mbështeti rritjen e fondeve dhe llojeve të tjera të mbështetjes publike për ushtrinë, dhe që nga fillimi i luftës, kërkesa e tij kryesore për liderët politikë t’i lënë ushtarët të bëjnë punën e tyre.
“Dua t’u drejtohem politikanëve që flasin për ‘tradhti’ në qytetet e pushtuara dhe japin ‘vlerësime’ operacionale ushtarake”, shkroi Zaluzhny në faqen e tij në Facebook. “Me deklaratat tuaja të papërgjegjshme, p.sh., ‘armiku e ka marrë pa problem…’ ose me ato që dikush ‘po përgatitet të dorëzojë vendin’, po ofendoni ushtarët tanë”, u tha ai disa politikanëve vendas.
Ai vuri në dukje se trupat ukrainase frenuan ushtrinë e dytë më të fuqishme në botë. “Ne e ndaluam kundërshtarin nga të gjitha anët. Ne i shkaktuam atij humbje që ata kurrë nuk i panë ose mund t’i imagjinonin. Të gjithë ukrainasit e dinë për këtë. Bota e di për këtë.”
Gjenerali Valery Zaluzhny mishëron një gjeneratë të re oficerësh ukrainas që u maturuan në luftën 8-vjeçare në Donbas dhe u stërvitën me forcat e NATO-s në terrenet stërvitore në të gjithë Evropën, raporton Politico. Kështu, ata fituan përvoja krejt të ndryshme nga menaxhimi ushtarak autoritar i vendosur gjatë dekadave të trajnimit të ngurtë ushtarak sovjetik.
“Ky bashkëpunim me NATO-n ka krijuar një grup oficerësh profesionistë ukrainas që kanë ndjekur standardet perëndimore dhe kanë ndihmuar në ndërtimin e një mënyre të decentralizuar, më të shkathët lufte sesa modeli rus i mbërthyer në baltën ukrainase,” citohet të ketë thënë Oleksiy Melnik, ish-oficer i Forcave Ajrore të Ukrainës nga Qendra Razumkov, një “think tank” me qendër në Kiev:
“Unë ndoshta mund të flas për Zaluzhny-n jo vetëm si një individ, por si një përfaqësues i gjeneratës së re të ushtrisë ukrainase – një gamë e tërë oficerësh të lartë, të mesëm dhe madje edhe më të ulët,” tha ai.
“Agresioni në shkallë të gjerë për të cilin ata po përgatiteshin në kohë filloi më 24 shkurt, ndërsa tanket ruse po lëviznin drejt Kievit dhe predha goditën objektivat në të gjithë Ukrainën. Përgatitjet e Ukrainës për atë moment kanë vazhduar që kur trupat e Putinit erdhën në Krime në vitin 2014, duke aneksuar gadishullin dhe gjithashtu duke e kthyer Donbasin në një zonë të përhershme lufte. Ai trajnim dhe përvojë në fushën e betejës kundër rusëve dhe separatistëve në territorin ukrainas i lejoi komandantët e njësive të vogla, të shpërndara të mendonin vetë, në kundërshtim me modelin e vjetër të udhëheqjes sovjetike nga lart-poshtë, i cili paralizoi njësitë ruse dhe detyroi disa nga gjeneralët e tyre të jepnin dorëheqjen, ku disa prej tyre u vranë.
Dhe përmes përvojës intensive luftarake të përditshme në Donbas, njësitë ukrainase panë nga afër se sa e rëndësishme është iniciativa individuale në luftën kundër njësive kaq të vogla. Këta ushtarë të rinj dhe oficerët e tyre ishin ata që e kuptuan përmes asaj përvoje se nuk mund ta lejonin veten të konsultoheshin nga gjenerali përpara se të merrnin një vendim”, tha për Politico koloneli në pension i ushtrisë amerikane Liam Collins.
E gjithë kjo përkoi me një fushatë më të gjerë modernizimi në të cilën ushtria ukrainase miratoi teknika të reja luftarake, më kreative. “Ne duam të largohemi nga hartat dhe të shkruajmë urdhra luftarakë sikur të ishim në vitin 1943”, tha Zaluzhny në një intervistë për ArmyInform.
Që nga fillimi i pushtimit rus në fund të shkurtit, Zaluzhny ka shmangur shumicën e intervistave dhe është shfaqur relativisht rrallë në publik, me vetëm postime të rastësishme në Facebook. Disa nga postimet e tij janë informacione për kapjen e luftëtarëve rusë ose shkatërrimin e një kolone tankesh armike. Të tjerat janë thjesht mesazhe të shkurtra që shprehin mirënjohjen për mjekët ushtarakë, motivimin e ushtarëve dhe publikut ukrainas: “Forcat e armatosura të Ukrainës janë mburoja e Evropës”. (22 shkurt), “Çmimi i lirisë është i lartë. Mbaje këtë parasysh!” (27 shkurt), “Ukrainasit kanë harruar të kenë frikë. Qëllimi ynë është të fitojmë.” (2 prill).