Tolerana fetare në Shqipëri është një nga vlerat më të mëdha të shtetit shqiptare, ja çka shkruan gazetari PATRICK HOLMSTRÖM për tolerancën fetare në Shqipëri.
Një gruaje të moshuar i duket paksa e pabesueshme kur e kupton se krishterët, myslimanët dhe çifutët nuk pushojnë së bashku në varrezat finlandeze.
“Pse e bëni këtë, si është e mundshme kjo” pyet ajo. Çfarë ka të keqe këtu?
Është shumë e komplikuar për t’ia shpjeguar krejt të vërtetën derisa ajo largohet pa marrë përgjigje.
E vërteta e bashkëjetësës edhe në varre e krishterëve, muslimanëve, e të tjerëve dëshmohet në Berat.
Shkoj në varrezat e qytetit të Beratit dhe shoh se si janë varrosur njëri pranë tjetri muslimanët dhe të krishterët.
Pak më vonë flas me tiranasen 36-vjeçar Romelda Koka. Kur e pieta për përkatësinë e saj fetare ajo më tha:
“Babai im është mysliman, nëna ime është e krishterë ortodokse, unë kam qenë e martuar me një katolik më parë dhe tani jam martuar me një musliman”, thotë ajo me plot vetëbesim.
Ajo vetë nuk dëshiron të përcaktojë veten as si një i krishterë apo as si një muslimanë, por si një lloj sinteze, bashkëdyzimi.
“Më pëlqejnë të gjitha fetë që kemi këtu, mësimet dhe festimet e tyre. Ju mund të gjeni diçka të bukur në çdo fe. Dhe është kaq e këndshme për të festuar festimet e njëri-tjetrit në të njëjtën tryezë, qoftë Pashkët, Krishtlindjet, Ramazanin apo ndonjë festë tjetër.
Pra, në familjen tuaj i keni festuar gjithmonë festat e krishtera dhe muslimane?
– Po, natyrisht!
Bashkëjetasa fetare në Shqipëria, një shembull për vendet e tejra
Bashkëjetesa fetare është diçka e vlefshme dhe i bën krenarë, shumicën e shqiptarëve me të cilët fola.
Një mirënjohje e madhe ishte kur Papa Françesku I cili erdhi për të vizituar vitin Shqipërinë më vitin 2014.
Ai tha se myslimanët dhe të krishterët mund të jetojnë paqësisht krah për krah edhe pse atmosfera është e infektuar në shumë drejtime të tjera.
Shqipëria është i vetmi vend në Evropë që konsiderohet të jetë me shumicë myslimane, por vështirë dhe shumë rrallë të shihen në rrugë gra të mbuluara sipas kodit musliman. për shembull, duke parë
Nga veshja duken sikur të gjitha gratë, të reja e të moshuara, duket sikur janë ortodokse ose katolikë – të paktën në qytete.
Festohen të gjitha festat fetare
Megjithëse nuk ka ndonjë statistike të ndarjes fetare, besohet se mbi 60% e popullsisë shqiptare I takon besimit musliman, 15 përqin katolikë dhe 10 përqind ortodoks.
Shumica e muslimanëve janë sunni, por ka edhe përfaqësues të sektit bektashi i Suficisë.
Shqipëria më parë pati gjithashtu një popullsi hebreje, por shumica emigruan në Izrael, kur ra komunizmi ra dhe kufijtë u hapën.
Dy Pashkët e Krishtlindjeve, Katolike dhe Ortodokse, janë festa zyrtare në kalendarin shqiptar, si dhe festat e e Bektashianjëve.
Nën diktatorin komunist Enver Hoxha, Shqipëria u bë një vend i cili, ndryshe nga vendet e tjera komuniste në Evropë, ndalonte në mënyrë eksplicite fetë.
Të gjitha objektet fetare të lutjeve u mbyllën dhe u shkatërruan ose u lanë në mëshirën e shkatërrimit.
Disa besojnë se relacionet e mira mes besimeve fetare në Shqipëri janë për shkak se të gjitha besimet dhe predikuesit fetarë kanë qënë të shtypur nga komunizmi.
Pork jo hidhet poshtë nga një student 26-vjeçar, i mjekësisë, Hasib Buba në Berat.
Ai bën lutej herë pas here dhe udhëheq lutjen në një nga xhamitë në qytetin e Beratit.
“Ky respekt reciprok ndërfetar bazohet në historinë dhe traditën e lashtrë shqiptareqë edhe pse komunizmi me siguri ka kontribuar nnë këtë drejtim,” thotë Buba.
Shqiptarët donin që të kishin kultet e tyre fetare dhe i ndërtuan ato si të pavarur nga Vatikani, Bizantina dhe Perandoria Osmane, shpjegon ai.
Shqiptarët kanë bërë gjithmonë mënyrën se si ata duan dhe sot është mjaft normale, për shembull, martesa mbi kufijtë fetarë, thotë muezzin i ri në Berat. Përveç kësaj, ne festojmë festimet e njëri-tjetrit.
“Të krishterët na përgëzojnë neve muslimanëve kur kemi festat tona. Dhe ne shkojmë tek ata me dhurata për Krishtlindje, thotë Buba i cili fillimisht rrjedh nga një familje e krishterë, por që u konvertuan në adoleshencë më vonë në muslimanë.
– Para kësaj, as nuk e dija se kishte njerëz që shkuan në xhami.
Ai thotë se ai studioi disa fe për kureshtje dheu përcaktua për fenë isleme. Por ai edhe më tutje e lexon Biblën.
Marrëdhëniet ndërfetare
Mund të thuhet se shqiptarët ende e bëjnë atë që duan ta bëjnë kur bëhet fjalë për traditat dhe rregullat fetare.
Në qytetin e Kavajës vetëm në jugperëndim të Tiranës, një imami i janë shembur të dy xhamitë dhe minaret.
Ai bëri një oxhak në një fabrikë të vjetër duke e shndërruar në minare, duke u ngjitur në oxhak për t’u lutur, krejtësisht pa mjete teknike dhe për të kryer ceremoninë e lutjes në oxhakun e improvizuar.
Afër një xhamie të vogël në qytetin e Beratit ekziston një vend i ushqimit të shpejtë i quajtur Kuzhina e Qiellit.
Është një shfaqje si në Hell’s Kitchen në Nju Jork, por ka një dimension krejtësisht të ndryshëm këtu.
Pas rënies së komunizmit, në Tiranë janë ndërtuar katedrale të mëdha për të dy fetë katolikët dhe ortodoksët.
Dhe më e mira është se do të ndërtohet një xhami që do të jetë më e madhja në të gjithë Ballkan e financuar nga Turqia.
Është një karakteristikë interesante sepse bashkësia fetare shqiptare është dhe xhamia e madhe e Tiranës ndodhet në një bulevard të quajtur Jeanne d’Arc.
Përveç kësaj, ndërtesa e xhamisë është e kapërcyer nga një rrugë e quajtur me emrin e ish-presidentit amerikan Xhorxh Ë. Bush.
Ai filloi sulmet e drejtuar nga SHBA kundër terrorizmit islamik pas sulmeve në Qendrën Tregtare Botërore në Nju Jork më 11 shtator 2001.
Megjithatë, gjithçka nuk është krejt kështu. Qindra shqiptarë u rekrutuan në Al-Nusra dhe IS në Irak dhe Siri përpara se autoritetet të ndalin këtë fenomen.
Ish-xhihadistët tani janë kthyer dhe Hasib Buba në Berat thotë se ai fillon të shohë shenja të teorisë së urrejtjes shqiptare përmes rrjeteve sociale.
“Bota është më e lidhur se më parë dhe mendësia e ndryshme ekstreme përhapet.
Ai dëshiron që qeveria të nisë një fushatë për t’i mësuar qytetarët t’i trajtojë njerëzit me mendime radikale dhe t’i bëjë ata të hedhin poshtë mendime të tilla.
“Kam frikë se shoqëria jonë tolerante po ndryshon. Dhe unë dua që njerëzit të mos e marrin situatën paqësore si të mirë, por të fillojnë punën për të përmirësuar relacionet fetare” thotë Hasib Buba.