Profesori universitar, Blerim Latifi, ka folur për atentatet e mëdha në historinë e Serbisë dhe ndikimin e tyre mbi historinë e shqitparëve. Bëhet fjalë për atentatin mbi mbretin Aleksandri i Parë në vitin 1903 dhe të dytin mbi kryeministrin serb, Zoran Gjingjiq, 100 vjet më pas.
Latifi thotë se shqiptarët përfituan indirekt nga këto dy atentate, pasi që po të përmbusheshin synimet e dy liderëve të vrarë serbë, shqiptarët do të humbinin në aspektin gjeopolitik.
“Dy atentateve serbe ua kanë pa hajrin shqiptarët. Atentatit mbi mbretin Aleksandri i Parë, në vitin 1903, dhe, 100 vite më pas, atentatit mbi kryeministrin Gjingjiq. Të dy këta kishin diçka të përbashkët: synimim për largimin e Serbisë nga ndikimi rus dhe afrimin e saj me Perëndimin. Nëse ata do të jetonin për t’i përmbushur synimet e tyre, shqiptarët do t’i kishin punët shumë më vështirë”, shkruan ai.
“Vrasja e mbretit Aleksandër nga një fraksion prorus i ushtrisë serbe, bëri që Serbia t’i kthehet orientimit gjeopolitik prorus. Kjo i bindi përfundimisht austro-hungarezët që të fillonin punën për krjimin e një shteti shqiptar, për të mos lejuar që përmes Serbisë proruse, ndikimi rus të shtrihej deri në Adriatik. 28 Nëntori 1912 ishte rezultat logjik i kësaj gjeopolitike austro-hungareze”, shtoi Latifi.
Latifi thotë se edhe Gjingjiq ndoqi rrugën e mbretit serb. Ai dëshironte distancimin nga Rusia dhe se këtë do ta përdorte kundër synimeve për pavarësi të Kosovës.
“Gjingjiq ndoqi qasjen e mbretit Aleksandër. Ai donte një Serbi të distancuar nga Rusia dhe të afruar me Perëndimin. Këtë politikë ai donte ta përdorte kundër aspiratave të Kosovës për pavarësi. Eleminimi i tij e varrosi këtë politikë bashkë me të. Ata që erdhën pas tij nuk dolën dot nga hija e rrymës proruse dhe kjo pati ndikim të rëndësishëm në krijimin e bindjes perëndimore për pavarësinë e Kosovës si opcion pa alternativë”
Ai shtoi se statusi i kryeministrit të Kosovës, Albin Kurti, për rolin e Gjingjiq në të mirë të shqitparëve është i gabuar dhe se Gjingjiq nuk e mendonte një Kosovë jashtë skemave të nacionalizmit serb.
“Ideja se Gjingjiq mendonte për Kosovën jashtë skemave të nacionalizmit serb, është një mit të cilin e ushqeu edhe më shumë vrasja e tij. Sot e pamë se edhe kryeministri ynë po besojka në këtë mit. Fatkeqësisht”, përfundoi ai.